Η ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

Γράφει ο Ιωάννης Αυξεντίου

Δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε, ότι η Δεξιά ουδεμία σχέση έχει με το πνεύμα του καπιταλισμού, και ότι ο όρος Δεξιά χρησιμοποιείται σφετεριστικά στην εποχή μας από τον φιλελευθερισμό: ο φιλελεύθερος αυτoπροσδιορίστηκε δεξιός επειδή ο κομμουνιστής λέγεται αριστερός. Βέβαια, αυτή η συμπεριφορά των φιλελεύθερων, εκτός των άλλων, περιέχει και ένα ιστορικό ατόπημα αφού το 1789 κατά την διάρκεια της Γαλλικής εθνοσυνέλευσης, οι φιλελεύθεροι κάθισαν στα αριστερά έδρανα, ενώ οι πραγματικά συντηρητικοί στα δεξιά. Έτσι λοιπόν, οι αστοί ήδη από το 1789 είχαν ταχθεί στα ΑΡΙΣΤΕΡΑ.

Όμως υπάρχει και ένα άλλο σημαντικό θέμα προς εξέταση: το πνεύμα του καπιταλισμού (η πνευματική, δηλαδή, ροπή προς την συσσώρευση κεφαλαίων και την εκμετάλλευση τους) προήλθε από την Δεξιά ή από την Αριστερά; Είναι γνωστό ότι, σε γενικές γραμμές, η καπιταλιστική νοοτροπία ήταν άγνωστη στον χριστιανικό μεσαίωνα, και η εμφάνιση της έγινε με την έλευση του θρησκευτικού κινήματος του πουριτανισμού, όπως έξαλλου απέδειξε ο Μax Weber. Στην συνέχεια, άλλοι ερευνητές επισήμαναν την στενή σχέση του πουριτανισμού με τον Ιουδαϊσμό, και αργότερα διαπιστώθηκε και η ισχυρή παρουσία γνωστικών στοιχείων σε αυτόν (τον πουριτανισμό).

Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η προέλευση του καπιταλιστικού πνεύματος, ανάγεται σε δύο ρεύματα που προήλθαν μέσα από τον πνευματικό χώρο της εβραϊκής διασποράς: τον Ιουδαϊσμό και τον γνωστικισμό. (Για μία εμβάθυνση του όλου θέματος βλ. τη βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου του συνεργάτη του Θεόδοτου, Α.Γιαννά). Η εμφάνιση του καπιταλισμού διατάραξε συθέμελα το Μεσαιωνικό πνεύμα. Πρέπει να επισημάνουμε ότι όταν μιλάμε για καπιταλιστικό πνεύμα, δεν αναφερόμαστε μόνον σε ένα οικονομικό σύστημα, αλλά σε κάτι πολύ πιο βαθύ: μία φιλοσοφία ζωής. Έτσι λοιπόν, ακόμη και ο Κ. Μαρξ αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι: «Η αστική τάξη, παντού όπου πήρε στα χέρια της την εξουσία, κατέστρεψε όλες τις φεουδαρχικές, πατριαρχικές και ειδυλλιακές σχέσεις (…) δεν άφησε άλλον δεσμό ανάμεσα στους ανθρώπους εξόν από το γυμνό συμφέρον και την άκαρδη "πληρωμή τοις μετρητοίς". Έπνιξε μέσα στο παγωμένο νερό του εγωιστικού υπολογισμού την ιερή ανατριχίλα της θρησκευτικής έκστασης, του ιπποτικού ενθουσιασμού…» (βέβαια, αυτό το απόσπασμα δείχνει πόσο συνειδητά και ο ίδιος ο Κ.Μαρξ θέλησε να κτυπήσει το μεσαιωνικό πνεύμα με τον ''διαλεκτικό υλισμό'').

Όπως προαναφέραμε, Ιουδαϊσμός και γνωστικισμός συγχωνευτήκαν μέσα στο θρησκευτικό κίνημα του προτεσταντικού Πουριτανισμού. Γιατί όμως ο Πουριτανισμός εντάσσεται στην αριστερά; Η απάντηση είναι απλή και συνοπτική: διότι οι θρησκευτικές και πολιτικές αναταράξεις που προκάλεσε η θρησκευτική Μεταρρύθμιση, άνοιξαν τον δρόμο στον Διαφωτισμό και στις αστικές φιλελεύθερες επαναστάσεις.

o Moses Hess

Και φυσικά θα τεθεί το ερώτημα: Ο Μαρξισμός, ως αντίθεση στο καπιταλιστικό πνεύμα, δεν προήλθε και αυτός από τα αριστερά; Κατ’ αρχάς, αντί να μιλάμε για τον Μαρξ καλύτερα θα ήταν να αναφερόμαστε στον ραβίνο σιωνιστή Μωυσή Χες, μια που αυτός μύησε τον Κ. Μαρξ και τον Φ. Έγκελς στις κομμουνιστικές θεωρίες, βοηθώντας τους μάλιστα στην συγγραφή του κομμουνιστικού μανιφέστου. 

Η κομμουνιστική θεωρία λοιπόν δεν δημιουργήθηκε ως εργαλείο ενάντια στον καπιταλισμό, αλλά ως προωθητικό μέσον για την διάδοση του ''διαλεκτικού υλισμού''. Η διάδοση αυτού του φιλοσοφικού ρεύματος κρίθηκε αναγκαία, διότι παρόλο που ο Διαφωτισμός και η Γαλλική επανάσταση δημιούργησαν ένα κοσμικό και αντιπαραδοσιακό ρεύμα, εν τούτοις δεν είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν εντελώς άθεες κοινωνίες ούτε να ξεριζώσουν κάποιες Παραδοσιακές αντιλήψεις που ακόμη κατάφερναν να επιβιώνουν. Ο Μαρξισμός και ο διαλεκτικός υλισμός λοιπόν αποτέλεσαν το επόμενο στάδιο στον αγώνα του γνωστικισμού ενάντια στην Παράδοση. 

Το κάθε γνωστικό κύμα δίνει την σκυτάλη στο επόμενο, το οποίο ξεκινά και βασίζεται στα επιτεύγματα που κατάφερε το προηγούμενο: Ο πουριτανισμός δημιουργεί τον καπιταλισμό, και ο Μαρξισμός θέτοντας ως υποτιθέμενο εχθρό τον καπιταλισμό, προωθεί τον διαλεκτικό υλισμό, με σκοπό να ριζοσπαστικοποιήσει το αντιπαραδοσιακό ρεύμα που θεμελίωσε ο Διαφωτισμός και η Γαλλική επανάσταση.

Ας μην γελιόμαστε λοιπόν: Η σταδιακή εξάλειψη του καπιταλιστικού πνεύματος μπορεί να επιτευχθεί μόνον διαμέσου της Δεξιάς κοσμοθεώρησης, διότι αυτή περικλείει όλα εκείνα τα πνευματικά αρχέτυπα που όταν ενεργοποιηθούν, είναι σε θέση να ξεριζώσουν τις εσφαλμένες νοητικές και ψυχικές ροπές που οδήγησαν στην εμφάνιση της καπιταλιστικής οικονομίας.