Πριν αλέκτωρ φωνήσαι, κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι διέψευσαν την πλασματική εικόνα που ο Σαμαράς φιλοτέχνησε στο μήνυμά του για τη νέα χρονιά. Η αντίθεση αυτή δεν είναι τυχαία. Με ενέσεις αισιοδοξίας ο πρωθυπουργός προσπαθεί να αγοράσει πολιτικό χρόνο και να φτάσει χωρίς μεγάλες απώλειες μέχρι τις ευρωεκλογές του Μαΐου.
Το ευρωιερατείο, όμως, δεν έχει λόγο να συμμεριστεί τις πολιτικές σκοπιμότητες του Έλληνα πρωθυπουργού. Για την ακρίβεια, φροντίζει από τώρα να μετατοπίσει τις ευθύνες στην Αθήνα. Δεν είναι τυχαίο ότι επανεμφανίστηκαν επικριτικά δημοσιεύματα και ότι επανέρχεται στο προσκήνιο ο παλαιότερος ισχυρισμός-δικαιολογία ότι «το Μνημόνιο ήταν σωστό, αλλά δεν εφαρμόστηκε όπως έπρεπε». Το περιοδικόDerSpiegel, μάλιστα, έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει την Ελλάδα «κατά φαντασία θεραπευμένη».
Μπορεί οι Σαμαράς και Βενιζέλος να ισχυρίζονται το αντίθετο, αλλά στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία ότι η Ελλάδα χρειάζεται νέα δάνεια το 2014 και, βεβαίως, νέο Μνημόνιο, το οποίο για επικοινωνιακούς λόγους πιθανόν να ονομαστεί αλλιώς. Χωρίς την αναδιάρθρωση του μη βιώσιμου δημόσιου χρέους, η χώρα μας δεν μπορεί να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες από τις αγορές. Ακόμα κι αν βρισκόταν κανείς να τη δανείσει, θα τη δάνειζε με τοκογλυφικά επιτόκια της τάξεως του 8%. Είναι ενδεικτικό ότι ο αρμόδιος για Δημοσιονομικά Θέματα Γερμανός σοσιαλδημοκράτης, Κάρνστεν Σνάιντερ, δήλωσε αυτές τις μέρες ότι λόγω υψηλού χρέους δεν θα αγόραζε ελληνικά ομόλογα.
Το κύριο πρόβλημα του ευρωιερατείου δεν είναι η καταστροφή που έχει προκαλέσει στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Είναι η δυσκολία του να σχεδιάσει τις επόμενες κινήσεις του, λόγω της διαφαινόμενης εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία θα δημιουργήσει όρους ρευστότητας στη σχέση της Ελλάδας με την Ευρωζώνη. Αυτός είναι ο λόγος που η διαπραγμάτευση για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους δεν πρόκειται να γίνει ουσιαστική πριν ξεκαθαρίσει το εσωτερικό πολιτικό τοπίο.
Για προεκλογικούς λόγους θα γίνει μια πρώτη συζήτηση στο Eurogroup πριν από τις ευρωεκλογές, αλλά η συζήτηση θα αρχίσει μετά. Μέχρι να ληφθεί απόφαση πάντως, η ελληνική οικονομία θα σέρνεται. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλάους Ρέγκλινγκ, δήλωσε ότι τα δάνεια που έχει λάβει η Ελλάδα από τον ΕSM δεν πρόκειται να αναδιαρθρωθούν. Κατ’ αυτόν, το πολύ πολύ να μειωθούν λίγο τα επιτόκια των δανείων που έχει λάβει από τις χώρες-μέλη στο πλαίσιο της πρώτης δανειακής σύμβασης.
Όσο το ελληνικό εκλογικό σώμα μετατοπίζεται προς αντιμνημονιακές επιλογές, τόσο περιπλέκεται η σχέση της Ελλάδας με την Ευρωζώνη. Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι κοινό μυστικό ότι το 2014 θα είναι έτος-καμπή για την πορεία της Ελλάδας και κατ’ επέκτασιν για την παραμονή της στο ευρώ. Ο Βενιζέλος φρόντισε να το υπενθυμίζει αυτές τις μέρες. Επειδή, μάλιστα, έχουν μετατρέψει τη χώρα σε πειραματόζωο, οι εγχώριες εξελίξεις αναπόφευκτα θα επηρεάσουν και τις εξελίξεις στην Ευρώπη.
Η επιβίωση, άλλωστε, του κοινού νομίσματος δεν είναι δεδομένη. Το υπενθύμισε η ίδια η Μέρκελ, ασκώντας εκβιαστικές πιέσεις για να επιταχύνει τη διαδικασία μετατροπής της ΕΕ σε «γερμανική Ευρώπη». Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα αποδεχτούν τις απαιτήσεις του Βερολίνου ή, αντιθέτως, θα αντισταθούν. Από την απάντηση που στην πράξη θα δοθεί σ’ αυτό το ερώτημα θα εξαρτηθεί όχι μόνο η τροπή που θα πάρει η κρίση του ευρώ, αλλά και το μέλλον του ενοποιητικού εγχειρήματος.
Η ΕΕ οικοδομήθηκε στη βάση της ισοτιμίας κάθε εθνικού κράτους-μέλους, ανεξαρτήτως του μεγέθους και της ισχύος του. Αυτή η αρχή ήταν, άλλωστε, που την κατέστησε ελκυστική. Είναι αληθές ότι ο γαλλογερμανικός άξονας λειτουργούσε παραδοσιακά σαν ατμομηχανή, αλλά οι Σύνοδοι Κορυφής ήταν πάντα πεδία σκληρής αλλά εποικοδομητικής διαπραγμάτευσης. Προφανώς η Γερμανία δεν μετρούσε το ίδιο με τη Μάλτα, αλλά υπήρχε χώρος για τα συμφέροντα ακόμα και του πιο μικρού εταίρου. Κι αυτό ήταν ακριβώς που στο πολιτικό επίπεδο ενίσχυε το συνεκτικό δεσμό.
Καταλύτης για να εκδηλωθούν οι υφέρπουσες ηγεμονιστικές τάσεις του Βερολίνου ήταν αναμφίβολα η κρίση. Η σημερινή Ευρώπη είναι πολύ διαφορετική από αυτό που ήταν πριν από το 2008. Η αρχή της ισοτιμίας είναι παρελθόν. Για την ακρίβεια, έχει καταντήσει ένα άδειο κέλυφος. Από την «ευρωπαϊκή Γερμανία» έχουμε διολισθήσει στη «γερμανική Ευρώπη». Με άλλα λόγια, σήμερα η Ευρώπη έχει αποκτήσει αφεντικό και οι χώρες-μέλη έχουν ιεραρχηθεί. Κι αυτό έχει καταστεί δυνατόν επειδή η πολιτική της Μέρκελ συμπλέει και εξυπηρετεί τα συμφέροντα της ευρωπαϊκής ολιγαρχίας του χρήματος.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (Τεύχος 221)
