Από τη στιγμή που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2013, έχει γίνει ανάρπαστο από τους νεαρούς Κινέζους. Το The Glorious Mission είναι το πρώτο διαδικτυακό ηλεκτρονικό παιχνίδι πολεμικής εξομοίωσης που δημιουργήθηκε μέσα από μια επίσημη συνεργασία με τον κινεζικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό . ..........Τις προτιμήσεις συγκεντρώνει μια πολύ σοβαρή αποστολή : η ανακατάληψη των νήσων Ντιαόγιου (για τους Κινέζους) ή Σενκάκου (στην ιαπωνική γλώσσα), τις οποίες κατέχουν οι Ιάπωνες γείτονες.
Τίποτε δεν λείπει από το παιχνίδι : από αμφίβιες αποβατικές επιχειρήσεις έως οδομαχίες ανάμεσα σε άνδρες των ειδικών δυνάμεων, με αποκορύφωμα τους κανονιοβολισμούς των ναυμαχιών.
Οι σεναριογράφοι πέτυχαν τόσο υψηλά επίπεδα ρεαλισμού, ώστε ενέταξαν στις εμπόλεμες δυνάμεις και το Liaoning, το νέο κινεζικό αεροπλανοφόρο που τέθηκε σε υπηρεσία τον Σεπτέμβριο του 2012. Οι διαφημίσεις του The Glorious Mission είναι χαρακτηριστικές : « Οι παίκτες (…) θα πολεμήσουν στο πλευρό των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων και θα χρησιμοποιήσουν τα οπλικά τους συστήματα για να πουν στους Ιάπωνες ότι η Ιαπωνία οφείλει να μας δώσει πίσω τα εδάφη που μας έκλεψε ! »
Να πρόκειται άραγε για τη συνηθισμένη ρητορική ; Ωστόσο, όταν πρόκειται για τις νήσους Σενκάκου/Ντιαόγιου, αυτή την περιοχή που διεκδικούν οι δύο μεγάλες δυνάμεις της Ανατολικής Ασίας, τα διεθνή γεγονότα που έχουν συμβεί εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο αποδεικνύουν πόσο μικρό είναι το σύνορο ανάμεσα στις αναπαραστάσεις της εικονικής πραγματικότητας και στην υπαρκτή γεωπολιτική.
Ποιος ανέτρεψε το στάτους κβο, δεδομένου ότι και οι δύο χώρες είχαν συμφωνήσει να μην θίξουν το ζήτημα του καθεστώτος των νήσων ; Η ιαπωνική κυβέρνηση, η οποία αγόρασε ξαφνικά, στις 11 Σεπτεμβρίου του 2012, τρεις από τις νήσους Σενκάκου από τον ιδιώτη ιδιοκτήτη τους ; Ισχυρίζεται ότι με αυτόν τον τρόπο θέλησε να προλάβει και να εμποδίσει τα σχέδια ενός γνωστού εθνικιστή, τον Ισιχάρα Σιντάρο, εκείνη την εποχή κυβερνήτη του Τόκιο, ο οποίος σκόπευε να οργανώσει δημόσιο έρανο για την αγορά των νήσων, γεγονός που θα αποτελούσε μια περιττή πρόκληση προς το Πεκίνο. Η προληπτική αυτή κίνηση αποδείχθηκε ελάχιστα αποτελεσματική : από εκείνη τη στιγμή δεν έπαψαν να αυξάνονται οι παραβιάσεις της ζώνης των δώδεκα ναυτικών μιλίων γύρω από τις νήσους Σενκάκου από τα κινεζικά πολεμικά πλοία. Οι μεγαλόστομες διακηρύξεις κι η κομπορρημοσύνη συνοδεύονταν από βίαιες διαδηλώσεις των Κινέζων ενάντια στην ιαπωνική κυβέρνηση, τις οποίες επέτρεπε προσωρινά το κινεζικό καθεστώς, καθώς αισθανόταν ότι είχε ταπεινωθεί.
Μήπως, αντίθετα, υπεύθυνη για την επιδείνωση της κρίσης είναι η Κίνα, η οποία κλιμάκωσε την ένταση αποφασίζοντας, στις 22 Νοεμβρίου του 2013, την μονόπλευρη ανακήρυξη μιας Ζώνης Αεροπορικής Αναγνώρισης (ΖΑΑ), διευρύνοντας με αυτόν τον τρόπο τον συμβολικό έλεγχό της στη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας και εντάσσοντας στην εν λόγω ζώνη και τα περιβόητα νησιά ; Αυτή η κίνηση πρέπει να συσχετιστεί και με τις παράλληλες διεκδικήσεις του Πεκίνου στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας : τον Απρίλιο του 2012, το κινεζικό ναυτικό απέκτησε τον έλεγχο του υφάλου Σκάρμπορο, ο οποίος ανήκει στις Φιλιππίνες. Φοβισμένη, η κυβέρνηση των Φιλιππίνων αναγκάστηκε τον Ιανουάριο του 2013 να προσφύγει σε ένα διαιτητικό δικαστήριο, στο πλαίσιο της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (CNUDM)
Στην περίπτωση των νήσων Σενκάκου/Ντιαόγιου, η αντίδραση του Τόκιο και της Ουάσιγκτον υπήρξε πολύ διαφορετική. Και πολύ πιο γρήγορη : ήδη από τις 27 Νοεμβρίου του 2013, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν στην περιοχή δύο βομβαρδιστικά B52, τα οποία πετούσαν επιδεικτικά μέσα στη ΖΑΑ για να τονίσουν την ακυρότητά της. Στη συνέχεια, τις πτήσεις των αμερικανικών βομβαρδιστικών μέσα στη ζώνη ακολούθησαν πτήσεις ιαπωνικών και νοτιοκορεατικών μαχητικών αεροσκαφών. Παρά το γεγονός ότι το Πεκίνο εξήγγειλε « επείγοντα αμυντικά μέτρα » εναντίον κάθε ξένου αεροσκάφους που δεν θα υπέβαλε σχέδια πτήσης μέσα στη ζώνη, δεν προχώρησε σε καμία αντίδραση απέναντι στις ενέργειες των υπόλοιπων δυνάμεων του Ειρηνικού που ενώθηκαν για να θέσουν όρια στην στρατηγική άνοδο της Κίνας.
Όσον αφορά στο ζήτημα των νήσων Σενκάκου/Ντιαόγιο, ποτέ άλλοτε οι μεταξύ τους εντάσεις δεν έφθασαν σε παρόμοιο βαθμό. Στις αρχές Οκτωβρίου του 2013, το Τόκιο και η Ουάσιγκτον υπέγραψαν μια νέα εκδοχή της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας με την οποία συνδέονται μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ανακοίνωση της Ιαπωνίας ότι θα αγοράσει νέα οπλικά συστήματα προκάλεσε λιγότερη εντύπωση από την εξής δήλωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι, ο οποίος κατέφθασε αυτοπροσώπως στην Ιαπωνία για να την υπογράψει : « Αναγνωρίζουμε την ιαπωνική διοίκηση (των νήσων) [4] ». Βέβαια, απέφυγε να χρησιμοποιήσει τον όρο « εθνική κυριαρχία », όπως επιθυμούσαν οι Ιάπωνες σύμμαχοί του.
Από την πλευρά της, στις 17 Δεκεμβρίου του 2013, η κυβέρνηση του Άμπε Σίντζο ανακοίνωσε την αύξηση των αμυντικών δαπανών της κατά 5% την περίοδο 2014-2019, στρέφοντας ξεκάθαρα τις προτεραιότητές της προς τα θαλάσσια μέσα : τον Αύγουστο του 2013, το ιαπωνικό ναυτικό παρέλαβε το αντιτορπιλικό Izumo (μήκους 248 μέτρων), το οποίο είναι το μεγαλύτερο πολεμικό σκάφος που ναυπηγήθηκε στην Ιαπωνία μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Τόκιο θεωρεί το Αρχιπέλαγος Ριούκου -και τις νήσους Σενκάκου/Ντιαόγιου που το επεκτείνουν προς τα δυτικά- ως το νέο μέτωπο των γεωστρατηγικών του προτεραιοτήτων.
Καταφύγιο των γιγαντόγλαρων με κοντή ουρά
Πώς είναι δυνατόν να κατανοήσει κανείς τη συγκεκριμένη κλιμάκωση ; Από γεωγραφική άποψη, οι νήσοι Σενκάκου/Ντιαόγιου παρουσιάζουν μικρό ενδιαφέρον : επτά τετραγωνικά χιλιόμετρα γης απομονωμένα στη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, σε απόσταση 330 χλμ. από τις κινεζικές ακτές, 170 χλμ. από την Ταϊβάν και 410 χλμ. από τις ιαπωνικές νήσους Ριούκου. Πρόκειται για ένα γυμνό αρχιπέλαγος που αποτελείται από τρεις βραχονησίδες και από πέντε νησιά. Το όνομα του μεγαλύτερου από αυτά -« Ουοτσούρι-Σίμα » (« Νησί του ψαρέματος »)- μας αποκαλύπτει ποιο υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα το μοναδικό ενδιαφέρον που παρουσίαζε αυτή η μάζα βράχων και κοραλλιών, η οποία ήταν γνωστή ως καταφύγιο –όχι αντιτορπιλικών ή βομβαρδιστικών- αλλά ενός απειλούμενου είδους γιγαντόγλαρων με κοντή ουρά.
Οι συνομιλίες των δύο χωρών για το ζήτημα αρχίζουν να εντείνονται μονάχα μετά τη δεκαετία του 1970. Το αρχιπέλαγος ήταν ήδη γνωστό στους Κινέζους της δυναστείας Μινγκ, τον 14ο αιώνα. Παρόλα αυτά, παρέμεινε ακατοίκητο για αιώνες, μέχρι τη στιγμή που ένας δραστήριος Ιάπωνας επιχειρηματίας εγκαταστάθηκε σε αυτά τα νησιά το 1884 κι άρχισε την εκμετάλλευση του « γκουάνο » . Ωστόσο, κανένα από αυτά τα δύο κράτη δεν κατέλαβε επισήμως τα νησιά, τα οποία –από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου- εξακολουθούσαν να θεωρούνται terra nullius (« γη δίχως κύριο »). Την περίοδο 1894-1895, η αυτοκρατορική Ιαπωνία κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στην αρτηριοσκληρωμένη και παρακμάζουσα Κίνα και κατέλαβε τις νήσους Σενκάκου/Ντιαόγιου. Λίγους μήνες αργότερα, υποχρέωσε με τη συνθήκη του Σιμονοσέκι την Κίνα να της παραχωρήσει το Πορτ-Άρθουρ [6] και την Ταϊβάν.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ήττα της Ιαπωνίας, η Κίνα ανέκτησε την Ταϊβάν, εξαλείφοντας την ταπείνωση που είχε υποστεί με τη συνθήκη του Σιμονοσέκι. Όμως, οι νήσοι Σενκάκου δεν αναφέρονταν στη συμφωνία. Η συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο, η οποία αποτελεί την οριστική συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ιαπωνία, δεν τις αναφέρει στο άρθρο ΙΙ, στο οποίο το Τόκιο απαριθμεί τα εδάφη που δηλώνει ότι παραχωρεί ως τίμημα για την επανένταξη της χώρας στην παγκόσμια διπλωματία. Το 1952, μια συνθήκη ανάμεσα στην Κίνα και στην Ταϊβάν (η οποία εκείνη την εποχή είναι έδρα της εξόριστης δυτικόφιλης εθνικιστικής κυβέρνησης που εκπροσωπεί την Κίνα στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών αντί για τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας) επιβεβαιώνει τις παραχωρήσεις εδαφών που προέβλεπε η Συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο, χωρίς να αναφέρονται ούτε και αυτή τη φορά οι νήσοι Σενκάκου/Ντιαόγιο.
Όπως και το Αρχιπέλαγος Ριούκου, οι νήσοι παρέμειναν –θεωρητικά τουλάχιστον- υπό αμερικανική διοίκηση μέχρι τον Ιούνιο του 1971, οπότε και επιστράφηκαν στην Ιαπωνία. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική λεπτομέρεια, η οποία αποδεικνύει ότι εκείνη την εποχή η Ουάσιγκτον διέθετε συνετούς χαρτογράφους και καλούς νομικούς : καθώς οι ΗΠΑ δεν είχαν την παραμικρή επιθυμία να βρεθούν αναμεμειγμένες σε εδαφικές αντιδικίες, για τις οποίες είχαν βάσιμους λόγους να πιστεύουν ότι έμελλαν να ξεσπάσουν, δεν ανέφεραν ρητά τις νήσους Σενκάκου στο κείμενο της πράξης επιστροφής των εδαφών.
Μια εμπιστευτική αναφορά της CIA του 1971, η οποία αποχαρακτηρίστηκε και δόθηκε στη δημοσιότητα τον Μάιο του 2007, περισσότερο από τριάντα χρόνια αργότερα, συνοψίζει την κατάσταση : αν και αναγνωρίζει την ισχύ των ιστορικών επιχειρημάτων στα οποία στηρίζεται η κυριαρχία του Τόκιο πάνω στα νησιά, θεωρεί ότι αυτό το ζήτημα είναι δευτερεύον, καθώς υπάρχει κι ένα άλλο, κατά πολύ σημαντικότερο. Για τους αναλυτές του Λάνγκλει (έδρα της CIA), η ανακάλυψη το 1968 κοιτασμάτων πετρελαίου γύρω από τα νησιά από την Cesap (Οικονομική και κοινωνική επιτροπή για την Ασία και τον Ειρηνικό), η οποία επιβεβαιώθηκε από την Ιαπωνία το 1969, καταδικάζει το γυμνό αρχιπέλαγος να μετατραπεί σε μόνιμο μήλο της έριδας ανάμεσα στην Ταϊβάν, στην Κίνα και στην Ιαπωνία. Η πρόβλεψη της CIA ήταν σωστή : το 2014, και οι τρεις παραπάνω χώρες είναι εξίσου διψασμένες για πετρέλαιο όσο και το 1970 .
Ωστόσο, ο ενεργειακός παράγοντας δεν μπορεί να εξηγήσει από μόνος του αυτόν τον τόσο μεγάλο βαθμό πολιτικής έντασης που εξακολουθεί να υφίσταται. Το Πεκίνο και το Τόκιο συνήψαν το 2008 συμφωνίες κοινής εκμετάλλευσης ενός μέρους των αποθεμάτων υδρογονανθράκων της Θάλασσας της Ανατολικής Κίνας. Αν και οι συμφωνίες αυτές δεν έχουν περάσει ακόμα στο στάδιο της υλοποίησης, αποτελούν τη βάση ενός εφικτού modus vivendi, δεδομένης της σημασίας των κοιτασμάτων που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις βρίσκονται στη συγκεκριμένη ζώνη (περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα). Πόσω μάλλον που, μακροπρόθεσμα, η οικονομική υγεία και των δύο εταίρων εξαρτάται από την εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων.
Η Κίνα, η οποία βρίσκεται σε ανοδική τροχιά, δεν τρέφει την παραμικρή επιθυμία να καταλάβει στρατιωτικά τον κόσμο. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι επιδιώκει να επιβάλει την περιφερειακή της κυριαρχία στον Δυτικό Ειρηνικό, χωρίς κανείς να μπορεί να αμφισβητήσει την επιστροφή στη θέση που θεωρεί ότι της αρμόζει, σε μια γεωπολιτική ζώνη στην οποία δεσπόζει χάρη στη συντριπτική υπεροχή που της εξασφαλίζει το ένα δισεκατομμύριο κάτοικοί της και η πανίσχυρη οικονομία της [9].
Για την Κίνα, πρωταρχική σημασία έχουν τέσσερα γεωπολιτικά διακυβεύματα : η επιστροφή της Ταϊβάν στους κόλπους της μητέρας πατρίδας, η απόκτηση ρόλου επιδιαιτητή σε μια μελλοντική ενοποίηση των δύο Κορεών , οι διεκδικήσεις της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας (Νήσοι Πάρασελ, αρχιπέλαγος Σπάρτλει, ύφαλος Σκάρμπορο, νήσοι Πράτα) και, τέλος, το ζήτημα των νήσων Σενκάκου/Ντιαόγιου.
Αυτές οι τελευταίες, αποτελούν ένα από τα σημεία κλειδιά της νησιωτικής αλυσίδας η οποία ενοχλεί τις κινήσεις του « μαχανιανού στόλου » του Πεκίνου, εμποδίζοντας την ελεύθερη πρόσβασή του στα βαθιά νερά του Ειρηνικού Ωκεανού. Εάν το Πεκίνο κατορθώσει να του αναγνωριστεί μια εθνική κυριαρχία –έστω και προβληματική ή μειωμένη- πάνω στο αρχιπέλαγος, αυτή η εξέλιξη θα του επιτρέψει να προωθήσει τα σχέδιά του για απόκτηση ναυτικής ισχύος.
Η φιλοδοξία που ξαναζωντανεύει με ολοένα μεγαλύτερη ένταση έχει αντίκτυπο και στην κινεζική κοινωνία, στην οποία η διδασκαλία της ιστορίας έχει την τάση να συντηρεί –αν όχι και να επιδεινώνει- την ιστορική εχθρότητα απέναντι στην πρώην ιαπωνική αυτοκρατορία, και μάλιστα τη στιγμή που το Τόκιο τηρεί παρόμοια στάση, αρνούμενο να αναγνωρίσει όλα όσα διέπραξε στο παρελθόν. Η δικλίδα ασφαλείας του εθνικισμού επιτρέπει στην κινεζική κυβέρνηση –η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια εκσυγχρονισμένη κοινωνία την οποία απασχολεί έντονα το ζήτημα των ανισοτήτων που δημιουργεί το μοντέλο αυταρχικού καπιταλισμού που εφαρμόζεται- να εκτρέπει τον δημόσιο διάλογο από τα εσωτερικά ζητήματα και να τον στρέφει στα διακυβεύματα της εξωτερικής πολιτικής.
samedi 25 janvier 2014, par Zajec Olivier , [Παπακριβόπουλος Βασίλης (μτφ)]
Πώς είναι δυνατόν να κατανοήσει κανείς τη συγκεκριμένη κλιμάκωση ; Από γεωγραφική άποψη, οι νήσοι Σενκάκου/Ντιαόγιου παρουσιάζουν μικρό ενδιαφέρον : επτά τετραγωνικά χιλιόμετρα γης απομονωμένα στη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, σε απόσταση 330 χλμ. από τις κινεζικές ακτές, 170 χλμ. από την Ταϊβάν και 410 χλμ. από τις ιαπωνικές νήσους Ριούκου. Πρόκειται για ένα γυμνό αρχιπέλαγος που αποτελείται από τρεις βραχονησίδες και από πέντε νησιά. Το όνομα του μεγαλύτερου από αυτά -« Ουοτσούρι-Σίμα » (« Νησί του ψαρέματος »)- μας αποκαλύπτει ποιο υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα το μοναδικό ενδιαφέρον που παρουσίαζε αυτή η μάζα βράχων και κοραλλιών, η οποία ήταν γνωστή ως καταφύγιο –όχι αντιτορπιλικών ή βομβαρδιστικών- αλλά ενός απειλούμενου είδους γιγαντόγλαρων με κοντή ουρά.
Οι συνομιλίες των δύο χωρών για το ζήτημα αρχίζουν να εντείνονται μονάχα μετά τη δεκαετία του 1970. Το αρχιπέλαγος ήταν ήδη γνωστό στους Κινέζους της δυναστείας Μινγκ, τον 14ο αιώνα. Παρόλα αυτά, παρέμεινε ακατοίκητο για αιώνες, μέχρι τη στιγμή που ένας δραστήριος Ιάπωνας επιχειρηματίας εγκαταστάθηκε σε αυτά τα νησιά το 1884 κι άρχισε την εκμετάλλευση του « γκουάνο » . Ωστόσο, κανένα από αυτά τα δύο κράτη δεν κατέλαβε επισήμως τα νησιά, τα οποία –από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου- εξακολουθούσαν να θεωρούνται terra nullius (« γη δίχως κύριο »). Την περίοδο 1894-1895, η αυτοκρατορική Ιαπωνία κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στην αρτηριοσκληρωμένη και παρακμάζουσα Κίνα και κατέλαβε τις νήσους Σενκάκου/Ντιαόγιου. Λίγους μήνες αργότερα, υποχρέωσε με τη συνθήκη του Σιμονοσέκι την Κίνα να της παραχωρήσει το Πορτ-Άρθουρ [6] και την Ταϊβάν.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ήττα της Ιαπωνίας, η Κίνα ανέκτησε την Ταϊβάν, εξαλείφοντας την ταπείνωση που είχε υποστεί με τη συνθήκη του Σιμονοσέκι. Όμως, οι νήσοι Σενκάκου δεν αναφέρονταν στη συμφωνία. Η συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο, η οποία αποτελεί την οριστική συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ιαπωνία, δεν τις αναφέρει στο άρθρο ΙΙ, στο οποίο το Τόκιο απαριθμεί τα εδάφη που δηλώνει ότι παραχωρεί ως τίμημα για την επανένταξη της χώρας στην παγκόσμια διπλωματία. Το 1952, μια συνθήκη ανάμεσα στην Κίνα και στην Ταϊβάν (η οποία εκείνη την εποχή είναι έδρα της εξόριστης δυτικόφιλης εθνικιστικής κυβέρνησης που εκπροσωπεί την Κίνα στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών αντί για τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας) επιβεβαιώνει τις παραχωρήσεις εδαφών που προέβλεπε η Συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο, χωρίς να αναφέρονται ούτε και αυτή τη φορά οι νήσοι Σενκάκου/Ντιαόγιο.
Όπως και το Αρχιπέλαγος Ριούκου, οι νήσοι παρέμειναν –θεωρητικά τουλάχιστον- υπό αμερικανική διοίκηση μέχρι τον Ιούνιο του 1971, οπότε και επιστράφηκαν στην Ιαπωνία. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική λεπτομέρεια, η οποία αποδεικνύει ότι εκείνη την εποχή η Ουάσιγκτον διέθετε συνετούς χαρτογράφους και καλούς νομικούς : καθώς οι ΗΠΑ δεν είχαν την παραμικρή επιθυμία να βρεθούν αναμεμειγμένες σε εδαφικές αντιδικίες, για τις οποίες είχαν βάσιμους λόγους να πιστεύουν ότι έμελλαν να ξεσπάσουν, δεν ανέφεραν ρητά τις νήσους Σενκάκου στο κείμενο της πράξης επιστροφής των εδαφών.
Μια εμπιστευτική αναφορά της CIA του 1971, η οποία αποχαρακτηρίστηκε και δόθηκε στη δημοσιότητα τον Μάιο του 2007, περισσότερο από τριάντα χρόνια αργότερα, συνοψίζει την κατάσταση : αν και αναγνωρίζει την ισχύ των ιστορικών επιχειρημάτων στα οποία στηρίζεται η κυριαρχία του Τόκιο πάνω στα νησιά, θεωρεί ότι αυτό το ζήτημα είναι δευτερεύον, καθώς υπάρχει κι ένα άλλο, κατά πολύ σημαντικότερο. Για τους αναλυτές του Λάνγκλει (έδρα της CIA), η ανακάλυψη το 1968 κοιτασμάτων πετρελαίου γύρω από τα νησιά από την Cesap (Οικονομική και κοινωνική επιτροπή για την Ασία και τον Ειρηνικό), η οποία επιβεβαιώθηκε από την Ιαπωνία το 1969, καταδικάζει το γυμνό αρχιπέλαγος να μετατραπεί σε μόνιμο μήλο της έριδας ανάμεσα στην Ταϊβάν, στην Κίνα και στην Ιαπωνία. Η πρόβλεψη της CIA ήταν σωστή : το 2014, και οι τρεις παραπάνω χώρες είναι εξίσου διψασμένες για πετρέλαιο όσο και το 1970 .
Ωστόσο, ο ενεργειακός παράγοντας δεν μπορεί να εξηγήσει από μόνος του αυτόν τον τόσο μεγάλο βαθμό πολιτικής έντασης που εξακολουθεί να υφίσταται. Το Πεκίνο και το Τόκιο συνήψαν το 2008 συμφωνίες κοινής εκμετάλλευσης ενός μέρους των αποθεμάτων υδρογονανθράκων της Θάλασσας της Ανατολικής Κίνας. Αν και οι συμφωνίες αυτές δεν έχουν περάσει ακόμα στο στάδιο της υλοποίησης, αποτελούν τη βάση ενός εφικτού modus vivendi, δεδομένης της σημασίας των κοιτασμάτων που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις βρίσκονται στη συγκεκριμένη ζώνη (περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα). Πόσω μάλλον που, μακροπρόθεσμα, η οικονομική υγεία και των δύο εταίρων εξαρτάται από την εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων.
Η Κίνα, η οποία βρίσκεται σε ανοδική τροχιά, δεν τρέφει την παραμικρή επιθυμία να καταλάβει στρατιωτικά τον κόσμο. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι επιδιώκει να επιβάλει την περιφερειακή της κυριαρχία στον Δυτικό Ειρηνικό, χωρίς κανείς να μπορεί να αμφισβητήσει την επιστροφή στη θέση που θεωρεί ότι της αρμόζει, σε μια γεωπολιτική ζώνη στην οποία δεσπόζει χάρη στη συντριπτική υπεροχή που της εξασφαλίζει το ένα δισεκατομμύριο κάτοικοί της και η πανίσχυρη οικονομία της [9].
Για την Κίνα, πρωταρχική σημασία έχουν τέσσερα γεωπολιτικά διακυβεύματα : η επιστροφή της Ταϊβάν στους κόλπους της μητέρας πατρίδας, η απόκτηση ρόλου επιδιαιτητή σε μια μελλοντική ενοποίηση των δύο Κορεών , οι διεκδικήσεις της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας (Νήσοι Πάρασελ, αρχιπέλαγος Σπάρτλει, ύφαλος Σκάρμπορο, νήσοι Πράτα) και, τέλος, το ζήτημα των νήσων Σενκάκου/Ντιαόγιου.
Αυτές οι τελευταίες, αποτελούν ένα από τα σημεία κλειδιά της νησιωτικής αλυσίδας η οποία ενοχλεί τις κινήσεις του « μαχανιανού στόλου » του Πεκίνου, εμποδίζοντας την ελεύθερη πρόσβασή του στα βαθιά νερά του Ειρηνικού Ωκεανού. Εάν το Πεκίνο κατορθώσει να του αναγνωριστεί μια εθνική κυριαρχία –έστω και προβληματική ή μειωμένη- πάνω στο αρχιπέλαγος, αυτή η εξέλιξη θα του επιτρέψει να προωθήσει τα σχέδιά του για απόκτηση ναυτικής ισχύος.
Η φιλοδοξία που ξαναζωντανεύει με ολοένα μεγαλύτερη ένταση έχει αντίκτυπο και στην κινεζική κοινωνία, στην οποία η διδασκαλία της ιστορίας έχει την τάση να συντηρεί –αν όχι και να επιδεινώνει- την ιστορική εχθρότητα απέναντι στην πρώην ιαπωνική αυτοκρατορία, και μάλιστα τη στιγμή που το Τόκιο τηρεί παρόμοια στάση, αρνούμενο να αναγνωρίσει όλα όσα διέπραξε στο παρελθόν. Η δικλίδα ασφαλείας του εθνικισμού επιτρέπει στην κινεζική κυβέρνηση –η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια εκσυγχρονισμένη κοινωνία την οποία απασχολεί έντονα το ζήτημα των ανισοτήτων που δημιουργεί το μοντέλο αυταρχικού καπιταλισμού που εφαρμόζεται- να εκτρέπει τον δημόσιο διάλογο από τα εσωτερικά ζητήματα και να τον στρέφει στα διακυβεύματα της εξωτερικής πολιτικής.
Ένα ζήτημα σε « εκκρεμότητα »
Μέσα σε αυτή τη διαφωνία, η διάσταση των ιστορικών δικαιωμάτων αποτελεί το πλέον γραφικό στοιχείο : για να στηρίξουν τις διεκδικήσεις της χώρας τους, σοβαροί πρέσβεις αναλύουν με εμβρίθεια τα ιδεογράμματα πανέμορφων μεσαιωνικών χαρτών και παραθέτουν αρχαία ποιήματα στα οποία αναφέρονται οι ξεχασμένες θαλασσινές περιπέτειες και τα ταξίδια των ψαράδων του βασιλείου της Οκινάουα. Σε αυτή τη συζήτηση γύρω από τα σύμβολα, και για να κατανοήσουμε καλύτερα όλο το μέγεθος αυτής της διαμάχης, πρέπει να εντάξουμε στον προβληματισμό μας και την προοπτική της περιφερειακής γεωπολιτικής, καθώς επίσης κι εκείνη της κινεζικής εσωτερικής πολιτικής. Το 1978, με την ευκαιρία των διαπραγματεύσεων της συνθήκης ειρήνης και φιλίας ανάμεσα στην Ιαπωνία και στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, ο τότε Κινέζος ηγέτης Ντενγκ Χσιάο Πινγκ δήλωσε ότι το ζήτημα των Ντιαόγιου « μπορούσε να αφεθεί σε εκκρεμότητα για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, ακόμα και για μια δεκαετία ». « Εάν η γενιά μας δεν διαθέτει την αναγκαία σοφία για να επιλύσει το πρόβλημα, η επόμενη γενιά θα την έχει οπωσδήποτε. Και τότε θα καταστεί δυνατόν να εξευρεθεί μια λύση η οποία θα ικανοποιεί όλον τον κόσμο ».
Εκείνη την εποχή, η Κίνα ήταν μια ηπειρωτική δύναμη στραμμένη προς την ΕΣΣΔ, η οποία παραμελούσε τις ναυτικές της δυνάμεις και ήταν οικονομικά ασθενέστερη από την Αργεντινή. Το Πεκίνο ξαναβρίσκει σήμερα την πραγματική του θέση, γεγονός που ανησυχεί τους γείτονές του. Δυστυχώς για τους γιγαντόγλαρους με κοντή ουρά, τα νησιά Σενκάκου /Ντιαόγιου βρίσκονται πάνω σε αυτό το στρατηγικό τεκτονικό ρήγμα που έχει αρχίσει να ενεργοποιείται.
Μέσα σε αυτή τη διαφωνία, η διάσταση των ιστορικών δικαιωμάτων αποτελεί το πλέον γραφικό στοιχείο : για να στηρίξουν τις διεκδικήσεις της χώρας τους, σοβαροί πρέσβεις αναλύουν με εμβρίθεια τα ιδεογράμματα πανέμορφων μεσαιωνικών χαρτών και παραθέτουν αρχαία ποιήματα στα οποία αναφέρονται οι ξεχασμένες θαλασσινές περιπέτειες και τα ταξίδια των ψαράδων του βασιλείου της Οκινάουα. Σε αυτή τη συζήτηση γύρω από τα σύμβολα, και για να κατανοήσουμε καλύτερα όλο το μέγεθος αυτής της διαμάχης, πρέπει να εντάξουμε στον προβληματισμό μας και την προοπτική της περιφερειακής γεωπολιτικής, καθώς επίσης κι εκείνη της κινεζικής εσωτερικής πολιτικής. Το 1978, με την ευκαιρία των διαπραγματεύσεων της συνθήκης ειρήνης και φιλίας ανάμεσα στην Ιαπωνία και στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, ο τότε Κινέζος ηγέτης Ντενγκ Χσιάο Πινγκ δήλωσε ότι το ζήτημα των Ντιαόγιου « μπορούσε να αφεθεί σε εκκρεμότητα για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, ακόμα και για μια δεκαετία ». « Εάν η γενιά μας δεν διαθέτει την αναγκαία σοφία για να επιλύσει το πρόβλημα, η επόμενη γενιά θα την έχει οπωσδήποτε. Και τότε θα καταστεί δυνατόν να εξευρεθεί μια λύση η οποία θα ικανοποιεί όλον τον κόσμο ».
Εκείνη την εποχή, η Κίνα ήταν μια ηπειρωτική δύναμη στραμμένη προς την ΕΣΣΔ, η οποία παραμελούσε τις ναυτικές της δυνάμεις και ήταν οικονομικά ασθενέστερη από την Αργεντινή. Το Πεκίνο ξαναβρίσκει σήμερα την πραγματική του θέση, γεγονός που ανησυχεί τους γείτονές του. Δυστυχώς για τους γιγαντόγλαρους με κοντή ουρά, τα νησιά Σενκάκου /Ντιαόγιου βρίσκονται πάνω σε αυτό το στρατηγικό τεκτονικό ρήγμα που έχει αρχίσει να ενεργοποιείται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλώ να γράφετε με Ελληνικούς χαρακτήρες και να είστε κόσμιοι στις εκφράσεις σας. Οποιοδήποτε άλλο σχόλιο με γκρικλις και ξένη γλώσσα θα διαγράφετε. Ευχαριστώ!