Εκείνη τη ζεστή μέρα του Σεπτεμβρίου του 1921 κάτι το ασυνήθιστο συνέβη στη μικρή εκκλησία των Βαπτιστών στην πόλη Dayton του Τενεσή.
Ο πάστορας της ενορίας κάθησε στα στασίδια της πρώτης σειράς της εκκλησίας παραχωρόντας τη θέση του στον μικρόσωμο επισκέπτη του, τον πάστορα Bill Bentley από την κεντρική εκκλησία των Βαπτιστών στο Νάσβιλ. Ο Bentley, ως τιμώμενος επισκέπτης, ήταν αυτός που θα εκφωνούσε εκείνη τη μέρα το κυριακάτικο κήρυγμα. Ο Bentley περιέγραψε την ιστορία ενός κοριτσιού της ενορίας του που πριν από πέντε χρόνια έφυγε από το Νάσβιλ για να σπουδάσει σε ένα κολλέγιο κάπου στη Νέα Υόρκη. Οταν ύστερα από δύο χρόνια επέστρεψε για να δει τους δικούς της, η κοπέλα δεν ήταν πλέον Χριστιανή. Στη Νέα Υόρκη, επέλεξε να ειδικευτεί στη Βιολογία, και συγκεκριμένα στη Ζωολογία. Η θεωρία του Δαρβίνου για την Εξέλιξη των Ειδών την οποία διδάχτηκε κατά τη διάρκεια των σπουδών της είχε καταστρέψει την πίστη της.
Μαζί με τον πάστορα, στις πρώτες σειρές καθόταν και ένας μεγαλόσωμος μεσήλικας, ένας αγρότης ονόματι John Washington Butler. ‘Οπως ο ίδιος διηγήθηκε την ιστορία πολλά χρόνια αργότερα, το κήρυγμα εκείνης της Κυριακής τον έβαλε σε πολλές σκέψεις. Το σύνηθισμένο χαμόγελο του είχε εξαφανιστεί από το πρόσωπό του. Εφυγε από την εκκλησία σκυθρωπός και γεμάτος σκέψεις. Σκέφτονταν τα τρία μικρά παιδιά του και αναρωτιόταν αν θα ηταν άραγε δυνατό να ακούσουν κάποτε στο Πανεπιστήμιο για τη Δαρβινική Εξέλιξη και να χάσουν την πίστη τους- να γίνουν άθεοι. Θα μπορούσε κάτι τέτοιο να συμβεί στα παιδιά των γειτόνων του; Στα παιδιά ενός οποιουδήποτε απλού αγρότη της πόλης του Dayton; Αλλωστε δεν ήταν η πρώτη φορά που άκουγε παρόμοιες ιστορίες. Ο Butler όταν δεν ασχολούνταν με τη γη του συνήθιζε να διδάσκει στο κατηχητικό της ενορίας του. Εκεί είχε συνειδητοποιήσει πως η θεωρία της Εξέλιξης δεν διδάσκονταν μόνο στα Πανεπιστήμια του Βορρά. Υπήρχε ήδη στη διδακτέα ύλη των σχολικών βιβλίων της ίδιας του της πόλης. Υπήρχε στα σχολικά βιβλία ολόκληρης της Πολιτείας του Τενεσή. Τα σχολεία, που πληρώνονταν από τους φόρους των απλών, θεοφοβούμενων πολιτών, μετέτρεπαν τα παιδιά σε άθεους οπαδούς μιας θεωρίας που εξομοίωνε τους ανθρώπους με τους πίθηκους, με τα ζώα.
Δεν χρειάστηκε να σκεφτεί πολύ. Το Νοέμβριο του 1922, ο Butler κατέβηκε ως υποψήφιος του Δημοκρατικού κόμματος στις Πολιτειακές εκλογές για το Κοινοβούλιο (House of Representatives) του Τενεσή. Η πολιτκή του πλατφόρμα ήταν εξαιρετικά απλή: αν οι συμπολίτες του τον εμπιστεύονταν με την ψήφο του, ο ίδιος θα έκανε το παν ώστε η άθεη Δαρβινική Εξέλιξη να πάψει να διδάσκεται στις σχολικές αίθουσες. Οταν ύστερα από τρία χρόνια ξεκίνησε η Δίκη των Πιθήκων στο Νάσβιλ, ο Butler δήλωσε:
“Ninety-nine people out of a hundred in my district thought just as I did. I say ninety-nine out of a hundred because there may be some hold different from what I think they do, but so far as I know there isn’t a one in the whole district that thinks evolution—of man, that is—can be the way scientists tell it.”(“ Ενενηντα εννέα τις εκατό των πολιτών της περιφέρειας μου σκέφτηκαν με τον ίδιο τρόπο με εμένα. Και λέω ενενήντα εννέα τοις εκατό διότι μπορεί να υπάρχουν μερικοί που σκέφτονται διαφορετικά από αυτό που νομίζω, αλλά από όσο γνωρίζω δεν υπάρχει ούτε ένας στην περιφέρεια μου που να πιστεύει πως η Εξέλιξη των Ειδών- δηλαδή των ανθρώπων- μπορεί να συμβαίνει όπως μας λένε οι επιστήμονες”)Ο Butler νίκησε πανηγυρικά στις εκλογές και σε μερικούς μήνες βρέθηκε στο Πολιτειακό Κοινοβούλιο, αντιπρόσωπος της κομητείας Rhea στην οποία ανήκε η πόλη Dayton. Δύο χρόνια αργότερα, κατέθεσε την πρόταση νόμου που είχε υποσχεθεί πρώτα στον ίδιο του τον εαυτό και έπειτα στους συμπολίτες του. Η πρόταση έγινε γνωστή ως “ο νόμος του Butler” και ήταν εξαιρετικά απλή: η διδασκαλία της θεωρίας της Εξέλιξης των Ειδών θα κηρυσσόταν παράνομη στην Πολιτεία του Τενεσή. Οποιος δάσκαλος παραβίαζε το νόμο και τολμούσε να διδάξει θωρίες αντίθετες με τη Βιβλική αφήγηση της Γέννησης θα τιμωρούνταν με πρόστιμο έως $500. Η πρόταση έγινε ενθουσιωδώς δεκτή από το Πολιτειακό Κοινοβούλιο του Τενεσή. Ψηφίστηκε με 71 ψήφους υπέρ και 5 κατά.
Αν και πολλοί λίγοι σε αριθμό, οι οπαδοί της Δαρβινικής θεωρίας αποφάσισαν να αντιδράσουν. Οι εφημερίδες της Πολιτείας άρχισαν να βομβαρδίζονται από γράμματα, κυρίως δασκάλων και επιστημόνων, που παρομοίαζαν το νόμο του Butler με το διωγμό του Γαλιλαίου το 1615 από την Καθολική Εκκλησία για την θεωρία του πως η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο. Ενας δάσκαλος μάλιστα έγραψε “η απόδειξη της θεωρίας της Εξέλιξης μπορεί άνετα να βρεθεί αν επισκεφτεί κανείς το Πολιτειακό Κοινοβούλιο και συναντήσει μερικούς από τους βουλευτές, συμπεριλαμβανομένου του Butler”.
Οι πολυαριθμότεροι οπαδοί του Butler φυσικά δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Αποκορύφωμα των αντιδράσεων τους ήταν η επίσκεψη του Ευαγγελιστή ιεροκήρυκα Billy Sunday ο οποίος σε μία θυελλώδη ομιλία του στο Memphis ανέφερε μπροστά σε ένα ενθουσιώδες πλήθος οπαδών του Butler:
“Education today is chained to the Devil’s throne. Praise be to the people οf Tennessee for having the courage to take action against that God forsaken gang of evolutionary cutthroats.”(“Η Παιδεία σήμερα είναι αλυσοδεμένη στο θρόνο του Διαβόλου. Συγχαρητήρια στους πολίτες του Τενεσή που είχαν το θάρρος να ενεργοποιηθούν εναντίον της θεομίσητης συμμορίας των Δαρβινικών εγκληματιών”)Οταν ο νόμος του Butler εγκρίθηκε και από την Πολιτειακή Γερουσία με ψήφους 24 υπέρ και 6 κατά (παρά τις διαμαρτυρίες των φοιτητών του Πανεπιστημίου Vanderbilt που είχαν συγκεντρωθεί εξω από το κτίριο), οι οπαδοί του Δαρβίνου στήριξαν την τελευταία τους ελπίδα στον Κυβερνήτη της Πολιτείας του Τενεσή Austin Peay ο οποίος θεωρούνταν ανοιχτόμυαλος και φιλομαθής. Δυστυχώς απογοητεύτηκαν. O Peay υπέγραψε το νόμο, λέγοντας απλώς πως δεν υπήρχε τίποτα στα σχολικά βιβλία του Τενεσή που να ήταν αντίθετο με τη Χριστιανική Βίβλο.
Η νεοιδρυθείσα οργάνωση American Civil Liberties Union (ACLU) αποφάσισε να αντιδράσει άμεσα, τοποθετώντας ανακοινώσεις σε τοπικές εφημερίδες του Τενεσή, ζητώντας εθελοντές δασκάλους που θα ήταν διατεθειμένοι να μηνυθούν από την Πολιτεία για παραβίαση του νόμου Butler. Και η ιστορία μας μεταφέρεται και πάλι στην πόλη του Dayton, αυτή τη φορά στο φαρμακείο Robinsons. Εκεί, μιά μικρή ομάδα από φιλελεύθερους τοπικούς επιχειρηματίες αποφασίζουν να καλέσουν τον προπονητή της ομάδας ποδοσφαίρου του κομητειακού γυμνασίου John Thomas Scope ο οποίος αρκετές φορές αναπλήρωνε δασκάλους του Γυμνασίου, δίδασκοντας μεταξύ άλλων Φυσική Ιστορία. Οι επιχειρηματίες τον ρώτησαν ανοιχτά αν θα ήταν διατεθειμένος να δηλώσει πως ως δάσκαλος είχε διδάξει τη θεωρία της Εξέλιξης και επομένως να μηνυθεί από την Πολιτειακή κυβέρνηση για παράβαση του νόμου του Butler. Αν και ο Scopes, όπως ανέφερε σε συνέντευξη πολλά χρόνια αργότερα, δεν θυμόταν να είχε διδάξει ποτέ την θεωρία της Εξέλιξης, εντούτοις ήταν ενθουσιώδης οπαδός του Δαρβίνου και δέχτηκε αμέσως την πρόταση που του έγινε. Και όχι μόνο αυτό. Ο ίδιος ενθάρρυνε τους μαθητές του να δηλώσουν τόσο στους γονείς τους όσο και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πως όντως τους είχε μιλήσει για το Δαρβίνο και τις θεωρίες του στη διάρκεια των μαθημάτων.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Στις 13 Ιουλίου του 1925, ο John Butler κάθεται στην πρώτη σειρά καθισμάτων του δικαστηρίου της κομήτειας Rhea του Τενεσή όπου εκτυλίσεται η δίκη του Scopes εν μέσω πλήθους δημοσιογράφων, απεσταλμένων όχι μόνο από άλλα μέρη του Τενεσή, αλλά και από ολόκληρη την Αμερική, ακόμα και από το Ηνωμένο Βασίλειο (υπήρχε ανταποκριτής του BBC). Ο Butler ήθελε να ακούσει τις τελικές ομιλίες των δικηγόρων της υπόθεσης προς το σώμα των ενόρκων. Αντιπροσωπεύοντας την Πολιτεία του Τενεσή, ο Γενικός Εισαγγελέας Thomas Stewart ανέφερε πως ο νόμος του Butler δε είναι τίποτε άλλο από το δικαίωμα της Πολιτείας να καθορίζει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να διδάσκεται στα δημόσια σχολεία. “That is what it is and nothing else.” Η Sue Hicks, μέλος της ομάδας των δικηγόρων κατηγορίας, αναφερόμενη στο επιχείρημα της υπεράσπισης πως ο νόμος είναι αντισυνταγματικός είπε προς του ενόρκους
“It is perfectly ridiculous to say that a teacher…can go in and teach any kind of doctrine he wants. What if a teacher hired to teach arithmetic decided he would rather teach architecture?” (“Είναι εντελώς γελοίο να πει κανείς πως ένας δάσκαλος...μπορεί να μπει στην τάξη και να διδάξει ό,τι του κάνει κέφι. Τι θα γίνει αν ένας δάσκαλος που διορίστηκε για να διδάξει αριθμητική αποφασίσει πως αντί γι’αυτό θα διδάξει στους μαθητές αρχιτεκτονική;”).
Ο Arthur Garfield Hays, μέλος των δικηγόρων υπεράσπισης, είπε προς τους ενόρκους πως ο νόμος του Butler είναι απλά παραβίαση από την Πολιτεία κάθε έννοιας ελευθερίας:
“Surely, Tennessee could not prohibit teaching the Copernican theory that the earth revolves around the sun, and put to death any teacher who dared to violate the law. Evolution is a much a scientific fact as the Copernican theory, and just as the Copernican theory has been fully accepted…this must be accepted.” (“Σίγουρα, η Πολιτεία του Τενεσή δεν μπορεί να απαγορεύσει τη θεωρία του Κοπέρνικου πως η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο και να θανατώσει κάθε δάσκαλο που θα τολμούσε να παραβεί έναν τέτοιο νόμο. Η Εξέλιξη των Ειδών είναι μία επιστημονική πραγματικότητα, και όπως η θεωρία του Κοπέρνικου έχει γίνει αποδεκτή, το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με αυτή”).Ο Clarence Darrow, επίσης μέλος της ομάδας υπεράσπισης, συνέχισε την επιχειρηματολογία του Hays.
“Could Tennessee tell its teachers they were only to teach religion? Could it drop from the curriculum all mention of arithmetic, geography, and science? Could it require teachers to tell students that the Christian religion, as unfolded in the Bible, is true, and that every other religion…is false”?(“Θα μπορούσε η Πολιτεία του Τενεσή να πει στους δασκάλους να διδάσκουν μόνο θρησκευτικά; Θα μπορούσε να διαγράψει από τα σχολικά προγράμματα κάθε αναφορά σε αριθμητική, γεωγραφία και επιστήμη; Θα μπορούσε να απαιτεί από τους δασκάλους να λένε στους μαθητές πως η Χριστιανική θρησκεία, όπως περιγράφεται στη Βίβλο, είναι αληθινή και πως κάθε άλλη θρησκεία...είναι λάθος;”)Και συνέχισε:
“John Scopes is in the courtroom today because the fundamentalists are after everybody that thinks. The theory of evolution is believed by every scientific man on earth. The Butler Act is as brazen and bold an attempt to destroy learning as was ever made in the Middle Ages. John Butler and the legislature of Tennessee tried to grab science by throat and throttle it to death. The attempted murder of science must fail because the Constitution stands as the flaming sword to protect the rights of man against ignorance and bigotry.”(“Ο John Scopes δικάζεται σήμερα διότι οι φονταμελιστές κυνηγούν κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Η θεωρία της Εξέλιξης των Ειδών είναι αποδεκτή από κάθε επιστήμονα. Ο νόμος του Butler είναι μία θρασεία προσπάθεια να καταστραφεί η γνώση, όπως ακριβώς γινόταν τον Μεσαίωνα. Ο John Butler και οι βουλευτές της Πολιτείας του Τενεσή προσπάθησαν να αρπάξουν την Επιστήμη από το λαιμό και να την πνίξουν. Η επιχειρούμενη δολοφονία της Επιστήμης πρέπει να αποτύχει διότι το Σύνταγμα στέκεται ως εγγυητής των δικαιωμάτων ενός ανθρώπου απέναντι στην άγνοια και τη δεισιδαιμονία”).
Η ομιλία του Darrow προς τους ενόρκους τελείωσε με τα ακόλουθα λόγια, λόγια που αποθανάτισε 35 χρόνια αργότερα ο Spencer Tracy, υποδιόμενος τον Darrow στην ταινία “Inherit the Wind”:
“If today you can take a thing like evolution and make it a crime to teach it in the public school, tomorrow you can make it a crime to teach it in the private schools, and the next year you can make it a crime to teach it to the hustings or in the church. At the next session you may ban books and the newspapers. Soon you may set Catholic against Protestant and Protestant against Protestant, and try to foist your own religion upon the minds of men. If you can do one you can do the other. Ignorance and fanaticism is ever busy and needs feeding. Always it is feeding and gloating for more. Today it is the public school teachers, tomorrow the private. The next day, the preachers and the lectures, the magazines, the books, the newspapers. After while, your honor, it is the setting of man against man and creed against creed until with flying banners and beating drums we are marching backward to the glorious ages of the sixteenth century when bigots lighted fagots to burn the men who dared to bring any intelligence and enlightenment and culture to the human mind.” (“Αν σήμερα μπορεί κάποιος να πάρει την Εξέλιξη των Ειδών και να κάνει τη διδασκαλία της στα δημόσια σχολεία έγκλημα, αύριο μπορεί να κάνει έγκλημα τη διδασκαλία της στα ιδιωτικά σχολεία και του χρόνου να την κάνει έγκλημα στις τοπικές συναθροίσεις ή στις εκκλησίες. Στην επόμενη σύνοδο μπορεί να απαγορεύσετε τα βιβλία και τις εφημερίδες. Σύντομα μπορεί να βάλετε τους Καθολικούς να πολεμάνε με τους Προτεστάντες και τους Προτεστάντες να πολεμάνε μεταξύ τους και μπορεί να προσπαθήσετε να επιβάλλετε τη θρησκεία σας στα μυαλά των ανθρώπων. Αν μπορείτε να κάνετε το ένα, μπορείτε να κάνετε και το άλλο. Η άγνοια και ο φανατισμός είναι πολυάσχολοι και ανατροφοδοτούνται. Σήμερα είναι οι δάσκαλοι στα δημόσια σχολεία, αύριο είναι οι δάσκαλοι στα ιδιωτικά σχολεία. Αύριο είναι οι παπάδες και οι καθηγητές, τα περιοδικά, τα βιβλία και οι εφημερίδες. Ύστερα από λίγο καιρό, οι άνθρωποι και οι θρησκείες θα πολεμάνε μεταξύ τους μέχρι τη στιγμή που, με σημαίες και τυμπανοκρουσίες, θα επιστρέψουμε στις ημέρες εκείνες του δέκατου έκτου αιώνα όταν φανατισμένοι άναβαν φωτιές για να κάψουν ανθρώπους που τολμούσαν να διαφωτίσουν και να εκπολιτίσουν τον ανθρώπινο νου”).
Η τελευταία ομιλία προς τους ενόρκους ήταν αυτή του δικηγόρου υπεράσπισης Dudley Malone, ο οποίος είπε:
“We feel we stand with science; we feel we stand with intelligence; we feel we stand with fundamental freedom in America,”(“Αισθανόμαστε πως είμαστε με το μέρος της Επιστήμης. Με το μέρος της Γνώσης. Με το μέρος της Ελευθερίας στην Αμερική”).Πολλά χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο Butler παραδέχτηκε πως οι ομιλίες των Darrow και Malone ήταν από τις καλύτερες ομιλίες που άκουσε ποτέ στη ζωή του.
Στις 21 Ιουλίου του 1925, ο δικαστής John Raulston διαβάζει το κείμενο της απόφασης των ενόρκων για τη δίκη της Πολιτείας του Τενεσή εναντίον του δάσκαλου John Thomas Scopes σε ένα κατάμεστο δικαστήριο (εφημερίδες της εποχής κάνουν λόγο πως ολόκληρος ο δρόμος έξω από το δικαστήριο ήταν γεμάτος κόσμο και δημοσιογράφους). Οι ένορκοι βρήκαν τον Scopes ένοχο για παραβίαση του νόμου του Butler και τον καταδίκασαν σε πρόστιμο $100 αλλά χωρίς ποινή φυλάκισης. Κατά την έξοδο του από το δικαστήριο, μπροστά σε πλήθος κόσμου, ο Butler θα δηλώσει:
“The Truth is mighty and will prevail. The evolution debate is the controversy of the age. Τhe Dayton trial is the beginning of a great battle between infidelity and Christianity.”(“Η Αλήθεια είναι παντοδύναμη και θα επικρατήσει. Η διαμάχη για το θέμα της Εξέλιξης των Ειδών θα είναι η διαμάχη της εποχής μας. Η δίκη του Dayton είναι η αρχή του μεγάλου πολέμου της Αθείας και του Χριστιανισμού”).Ο John Thomas Scopes πέθανε στις 21 Οκτωβρίου του 1970. Ο John Washington Butler παρέμεινε πολιτειακός βουλευτής μέχρι το 1927. Πέθανε το 1952 παραμένοντας φανατικός πολέμιος του νόμου της Εξέλιξης μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο νόμος που έφερε το όνομά του παρέμεινε εν ισχύ στην Πολιτεία του Τενεσή μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου του 1967 οπότε και καταργήθηκε με το Chapter No. 237, House Bill No. 48. Η δίκη του Scopes πέρασε στην ιστορία ως “Η δίκη των Πιθήκων”.
Το άρθρο αυτό γράφτηκε με αφορμή την επέτειο της καταδικαστικής απόφασης εναντίον του John Scopes στην ομώνυμη δίκη.
ΠΗΓΗ
