Ανεξαρτησία στη Σκοτία – οι επιπτώσεις σε ΗΒ, ΕΕ και Κύπρο

Του Άριστου Αριστοτέλους *

Είναι πολλοί εκείνοι που ακόμη βλέπουν το δημοψήφισμα στις 18 Σεπτεμβρίου 2014 στη Σκοτία υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας της χώρας σαν εσωτερικό θέμα του Ηνωμένου Βασιλείου(ΗΒ). Ενόσω όμως η ημερομηνία αυτή πλησιάζει και η πιθανότητα υπέρ της ανεξαρτησίας είναι υπαρκτή, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι μια τέτοια εξέλιξη θα έχει ευρύτερες επιπτώσεις.

Ως γνωστό το ΗΒ αποτελείται από την Αγγλία, τη Σκοτία, την Ουαλία και τη Βόρειο Ιρλανδία. Η Σκοτία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση και σε πληθυσμό χώρα του ΗΒ. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 το Η.Β. είχε πληθυσμό 63,1 εκ. εκ των οποίων τα 53 εκ. ή το 83,9% Άγγλοι, 5,2 εκ. ή το 8.4% Σκοτσέζοι, 3,3 εκ. ή το 4.8% Ουαλοί και 1,8 εκ. ή 2.9% Ιρλανδοί. Η Σκοτία με $ 270 δις είναι η δεύτερη σε συνεισφορά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν του ΗΒ, όπως και στην πληρωμή φόρων προς το κράτος.

Ωστόσο, η απόφαση για ανεξαρτησία της Σκοτίας δεν θα έχει μόνο οικονομικές και άλλες επιδράσεις αλλά και επιπτώσεις σε θέματα αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής και ίσως και νομικές περιπλοκές για το τι θα απομείνει ως ΗΒ. Η Γεωγραφική θέση της Σκοτίας αποτελεί σημαντικό μέρος της άμυνας και της ασφάλειας για την Αγγλία, την Ουαλία και τη Βόρειο Ιρλανδία και θεωρείται ανάχωμα στην αντιμετώπιση τυχόν απειλής από τα βόρεια και βορειοανατολικά. Το νέο κράτος της Σκοτίας θα δημιουργήσει τις δικές της στρατιωτικές δυνάμεις. Εκ των πραγμάτων οι Ένοπλες Δυνάμεις του ΗΒ θα είναι μικρότερες σε αριθμό, οι δε αμυντικές του δαπάνες θα υποστούν μειώσεις επηρεάζοντας το μέγεθος και τις δυνατότητές τους.

Όλα αυτά βασικά αναμένεται να ρυθμιστούν μέσα από διάφορες συζητήσεις μεταξύ Λονδίνου και Εδιμβούργου. Το επίμαχο θέμα όμως θα είναι τα πυρηνικά υποβρύχια («Trident») και άλλο υλικό του ΗΒ που βρίσκεται στην Ναυτική Βάση Clyde της Σκοτίας, τα οποία οι Σκοτσέζοι δεν θα θέλουν να κρατήσουν αλλά και θα ζητήσουν ανταλλάγματα.

Βασικά με την αποχώρηση της Σκοτίας το κύρος του εναπομείναντος ΗΒ θα είναι συρρικνωμένο και κουτσουρεμένο. Η εικόνα του στα μάτια των τρίτων θα έχει τρωθεί, το εύρος της κουλτούρας του θα αποδυναμωθεί και ο λόγος του δεν θα είναι ο ίδιος όπως πριν. Το εναπομείναν ΗΒ ναι μεν θα είναι και πάλι αρκετά ισχυρό αλλά δεν θα προβάλλει το ίδιο μεγάλο όπως η Γερμανία και η Γαλλία και ίσως να είναι τέταρτο μετά την Ιταλία, είτε στο ΝΑΤΟ, είτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πιθανόν ακόμη να υπάρξει προβληματισμός για τη θέση του ανάμεσα στα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Το ίδιο και για τη βαρύτητα των ψήφων του στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως και το κατά πόσο η ανεξάρτητη Σκοτία μπορεί να γίνει αυτόματα μέλος της Ένωσης. Επίσης όσον αφορά τους συσχετισμούς δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και ασφαλώς στην Κύπρο, η συρρίκνωση του ΗΒ θα ενισχύσει περαιτέρω την εικόνα της Τουρκίας ως μεγάλη δύναμη στην περιοχή.

Στο ενδεχόμενο ανακήρυξης ανεξαρτησίας στη Σκοτία, τίθενται και μια σειρά νομικών ερωτημάτων για την ίδια την υπόσταση του υπόλοιπου ΗΒ, καθώς και για διεθνείς και άλλες συμφωνίες που έχει συνάψει. Το κεντρικό ζήτημα είναι αν όντως αυτές παραμένουν σε ισχύ και δεσμεύουν το εναπομείναν μέρος του ΗΒ μετά την αποχώρηση της Σκοτίας; Στην προκειμένη περίπτωση και σε ό,τι αφορά την Κύπρο, το ερώτημα είναι αν για παράδειγμα επηρεάζεται η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης και το καθεστώς των βάσεων αλλά και των σχέσεων με το ΗΒ, καθώς και με τις άλλες εγγυήτριες δυνάμεις –την Ελλάδα και την Τουρκία.

Τέλος, η ανεξαρτησία της Σκοτίας πιθανόν να ενθαρρύνει αποσχιστικά κινήματα στην Ευρώπη – όπως των Βάσκων στην Ισπανία – και ακόμη να χρησιμοποιηθεί ως μέρος της επιχειρηματολογίας μερίδας Τουρκοκυπρίων, που τάσσονται υπέρ ξεχωριστού τουρκοκυπριακού κράτους. Όλα τα ανωτέρω θα πρέπει λογικά να απασχολήσουν τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Δημοκρατίας.

(21.08.2014)

*Τέως Βουλευτής, ειδικός σε θέματα Άμυνας και Στρατηγικής

Δημοσιεύθηκε στα πλαίσια του Κυπριακού Κέντρου Στρατηγικών Ερευνών