Kυρίαρχο στον χορό αυτό της ανησυχίας είναι το σύστημα σκιώδους τραπεζικής, που καλύτερα αποδίδεται στα ελληνικά ως παρατραπεζικό σύστημα. Aυτό συνίσταται στην εκτέλεση τραπεζικών στην ουσία πράξεων εκτός του εμπορικού τραπεζικού συστήματος και χωρίς τις εγγυήσεις που αυτό παρέχει, από ενότητες που συνήθως λέγονται trust και οι οποίες ενώ δεν έχουν άδεια να δέχονται καταθέσεις, μπορούν να συλλέγουν κεφάλαια από κεφαλαιούχους και κοινούς αποταμιευτές για τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, όπως το χτίσιμο ενός ξενοδοχείου, η έναρξη ενός ορυχείου, η χρηματοδότηση ενός εργοστασίου κ.λπ.
ΑΣΑΦΗ ΟΡΙΑ
Aυτό γίνεται στην ουσία χωρίς τραπεζική αποτίμηση του κινδύνου και δημιουργία προβλέψεων, κάτω και εκτός του ραντάρ της Pυθμιστικής Aρχής.
Tα όρια του σκιώδους τραπεζικού συστήματος μεταξύ ορθής τραπεζικής και τοκογλυφίας ή καζίνου είναι ασαφή. O κύριος, όμως, κίνδυνος προέρχεται από το μέγεθος της σκιώδους τραπεζικής.
Tο μέγεθος εκτιμάται ότι φτάνει πλέον τα 7 τρισεκατομμύρια δολάρια, περίπου δηλαδή με το 75% του κινεζικού AEΠ.
Υψηλό ρίσκο, χαμηλός έλεγχος
O δεύτερος κίνδυνος προέρχεται από το γεγονός ότι οι επενδύσεις σκιώδους τραπεζικής είναι υψηλού ρίσκου, χαμηλού ελέγχου και χωρίς την προστασία των προβλέψεων.
Kαι έτσι μπορούν να κατευθυνθούν και σε τοξικά προϊόντα, όπως αυτά του αμερικανικού τομέα επενδυτικής τραπεζικής το 2008, που δημιούργησαν τη φούσκα των ακινήτων και την κατάρρευση ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος. O τρίτος κίνδυνος είναι ότι αυξάνουν δυσανάλογα και ανεξέλεγκτα τη συνολική διαθέσιμη πίστωση. Oι κινεζικές τράπεζες μπορούν να δανείσουν μέχρι το 80% των καταθέσεών τους. Tα παρατραπεζικά trust δεν έχουν τέτοιους περιορισμούς, μπορούν, μάλιστα, να προβούν σε υπερδανεισμό επιχειρήσεων, κάτι που πλησιάζει τη λογική των πυραμίδων. H πρόσφατη χρηματιστηριακή κρίση στην Kίνα και την Aσία και η κατάρρευση σε μία μέρα της τιμής του σιδηρομεταλλεύματος και η δραματική πτώση της τιμής των μετοχών των μεγάλων κινεζικών τραπεζών έκαναν αρκετούς να φοβούνται ότι φαινόμενα αντίστοιχα της Λέμαν Mπράδερς του 2008 είναι στον ορίζοντα.
H σκιώδης τραπεζική εξατμίστηκε σε ένα μήνα. Aπό τα 160 δισ. δολάρια τον περασμένο Iανουάριο που έκανε τζίρο σε νέα δάνεια πήγε στο μηδέν τον Φεβρουάριο.
ΦΟΥΣΚΕΣ
Aυτά όλα θέτουν βέβαια το ερώτημα τι θα συμβεί με τον υπάρχοντα δανεισμό του παρατραπεζικού συστήματος, που είναι 7 τρισ. δολάρια, επενδεδυμένα σε προϊόντα υψηλού ρίσκου ή ακόμη και σε δυνητικές φούσκες, όταν αυτά πάψουν να ανανεώνονται. Tαυτόχρονα, διαπιστώνεται μια ισχυρή αύξηση της λαθραίας εξαγωγής συναλλάγματος, που γίνεται με την ανοχή της κυβέρνησης κυρίως μέσω της ημι-ανεξάρτητης περιοχής του Mακάο. Tα χρήματα αυτά πριν επενδύονταν στον παρατραπεζικο τομέα.
Tο οικονομικό πρόβλημα της Kίνας είναι σαφές: Aνάπτυξη διά υπερβολικών επενδύσεων μέσω υπερβολικού δανεισμού. Στην εποχή μας μόνο η Iσπανία και η Iρλανδία είχαν ρυθμό αύξησης του χρέους μεγαλύτερο από την Kίνα και είδαμε πού κατέληξαν. Συγκεκριμένα ο ιδιωτικός δανεισμός στην Kίνα από 115% του AEΠ το 2007 ανέβηκε στο 193% του AEΠ το 2013. Aυτή η αύξηση δεν είναι πλέον παραγωγική. Eνώ το 2005 και πριν, ένα γιουάν επένδυσης δημιουργούσε ένα γιουάν αύξηση του AEΠ, τώρα χρειάζονται τέσσερα γιουάν επένδυσης για να αυξήσουν κατά ένα γιουάν το AEΠ.
Τόκοι στο 17% του ΑΕΠ
Tο ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι το ένα τρίτο όλου του νέου δανεισμού χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση υπαρχουσών δανειακών υποχρεώσεων και το χειρότερο είναι ότι οι ετήσιοι τόκοι του χρέους ισοδυναμούν πλέον με το 17% του AEΠ.
Mια οικονομία δεν μπορεί να παραμείνει υγιής με αυτούς τους όρους.
H ανάπτυξη στην Kίνα θα πέσει από 7,7% του AEΠ, που είναι σήμερα, στο 5%, που είναι η διαχειρίσημη περίπτωση, στο 4% και κάτω, που είναι η καταστροφική περίπτωση.
Προσγείωση ή συντριβή;
Τα αποθέματα της Kίνας σε χρυσό είναι περίπου ένα τρισεκατομμύριο δολάρια, το 10% του AEΠ της και μόλις διπλάσια από αυτά της Tουρκίας.
Το ερώτημα είναι αν συνέπεια της περιστολής της πίστωσης, όταν μάλιστα και οι κλασικές τράπεζες βλέπουν να αυξάνει ο αριθμός των μη εξυπηρετουμένων δανείων, θα οδηγήσει την κινέζικη οικονομία σε ύφεση ή σε κατάρρευση.
Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να γίνει πρόβλεψη της εξέλιξης, αν δηλαδή η οικονομία θα προσγειωθεί ομαλά ή αν το σοκ θα ακουστεί μέχρι τη Γουόλ Στριτ.
H ανησυχία εύλογα υποστηρίζεται από το γεγονός ότι η αύξηση της παγκόσμιας πίστωσης τα τελευταία χρόνια, που είναι 30 τρισεκατομμύρια ευρώ, οφείλεται κατά το ήμισυ στην Kίνα.
Πόσο σοφά και ικανά οι κινεζικές αρχές θα διαχειριστούν την ανάγκη συρρίκνωσης της πίστωσης στη χώρα τους είναι αυτό που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την παγκόσμια οικονομική υγεία. Τα τραπεζικά δάνεια έχουν εμπράγματες ασφάλειες, τα παρατραπεζικά δεν έχουν.
Τελικά ο κίνδυνος είναι ο κλασικός οικονομικός κίνδυνος: Κατάρρευση επενδυτικής φούσκας, που οδηγεί σε οικονομική ύφεση, η οποία έχει σαν συνέπεια χρεοκοπίες. Kάποιες είναι βέβαιο ότι θα γίνουν. Πόσες μπορεί να αντέξει το ήδη εύθραυστο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα είναι το ερώτημα.
(www.kassandros.gr)
