Agora Dialogue
Πριν λίγους μήνες μίλησα σε πάνελ παρουσίασης του βιβλίου του συναδέλφου Γιάννη Μάζη “Μεταθεωρητική κριτική”. Κατέληξα ως εξής:
Καταλήγω λέγοντας ότι στο πεδίο της πολιτικής σκέψης που μελετά τον άνθρωπο, το κράτος και το διεθνές σύστημα είναι ορατές ακόμη και για τους τυφλούς 4 κατηγορίες:
1ον) Τα ορφανά των ιδεολογικών περιπετειών των τριών τελευταίων αιώνων που αερολογούν ασυνάρτητα κρυμμένοι μέσα σε οχυρά «ασύλων» συγκροτώντας ανεξέλεγκτες ομάδες ζώντας παρασιτικά.
2ον) Τους «προπαγανδιστές» των χωρών τους οι οποίοι εκλογικεύουν τα εθνικά συμφέροντα και τις στρατηγικές των κρατών τους. Υπάρχει η δυσδιάκριτη διάκριση αμυνόμενων και επιτιθέμενων κρατών αλλά για τους υπηρετούντες αξιολογικά και στρατευμένα τα κράτη τους υπάρχουν κάποια ελαφρυντικά τα οποία, βεβαίως, δεν σχετίζονται με επιστημονικά επιχειρήματα αλλά με την διακρατική διαπάλη.
3ον) Οι προπαγανδιστές των συμφερόντων διεθνικών δρώντων και ξένων κρατών. Αυτοί εντοπίζονται περισσότερο στα λιγότερο ισχυρά κράτη και επιδίδονται στο αποκρουστικό έργο της οικείας, αδύναμης και αμυνόμενης χώρας. Είναι η πλέον αξιοθρήνητη κατηγορία.
4ον) Τους «Κονδύλιδες» οι οποίοι ταπεινά, μεστά, περιεκτικά και ουσιαστικά περιγράφουν και ερμηνεύουν αξιολογικά ελεύθερα την πραγματικότητα και την αλήθεια. Όσο μπορούν τονίζοντας τους περιορισμούς.Επιλέξτε και πάρτε τι είδους πολιτική σκέψη θέλουμε. Εάν κάνετε την επιλογή της τελευταίας συνομάδωσης για να καθαριστούν οι στάβλοι χρειάζεται Ηρακλής. Ηρακλής όμως δεν υπάρχει.
Συνεχίζω τον προβληματισμό:
Πολλά γράφονται για τον πολιτικό στοχασμό. Όποιος έχει διαβάσει και κατανοήσει επαρκώς δύο βιβλία του Παναγιώτη Κονδύλη, το «Ισχύς και απόφαση» και το «Ηδονή, ισχύς και ουτοπία» δύσκολα θα διαφωνήσει για δύο πράγματα:
Πρώτον, ότι η επίτευξη αξιολογικής ελευθερίας που οδηγεί σε μια ικανοποιητική περιγραφή και ερμηνεία «της ανθρώπινης κατάστασης» δύσκολα επιτυγχάνεται. Ελάχιστοι το πέτυχαν επαρκώς, μεταξύ αυτών ο Θουκυδίδης και ο Κονδύλης.
Δεύτερον, ο πολιτικός στοχασμός από αρχαιοτάτων χρόνων με τον ένα ή άλλο τρόπο εξυπηρετούσε τις αξιώσεις ισχύος και τα νεότερα χρόνια τις προπαγανδιστικές ανάγκες της βίαιης συγκρότησης του σύγχρονου κράτους. Την ύστερη εποχή η προπαγανδιστική χρήση της πολιτικής ανάλυσης είναι γνωστή και ως soft power (http://www.ifestosedu.gr/47SoftPower.htm).
Με αυτά ως κύρια δεδομένα του πολιτικού στοχασμού έχουμε και τα σύγχρονα πανεπιστήμια. Για ένα είμαι σίγουρος: Εάν ήξεραν οι πολίτες της Ευρώπης και ευρύτερα πως έχουν εξελιχθεί και το γεγονός ότι ποτέ στην ιστορία δεν υπήρξε μεγαλύτερος παρασιτικός χώρος της ιστορίας δεν θα δέχονταν να διαθέσουν ούτε ένα ευρώ από τους σπάνιους δημόσιους πόρους για την ίδρυση τμημάτων στα πεδία του πολιτικού στοχασμού.
Παρατίθεται μεταφρασμένο εύστοχο κείμενο των Υ. Ferguson & R. Mansbach στο Γιάννης Μάζης, «Μεταθεωρητική κριτική διεθνών σχέσεων και γεωπολιτικής (Εκδόσεις Παπαζήση)» σελ. 45-46:
«… οι υφιστάμενες “σχολές σκέψης” στο πλαίσιο των κοινωνικών επιστημών, και άρα και στο πλαίσιο των λεγομένων “διεθνών σχέσεων” δεν λειτουργούν ως συντεταγμένες επιστημονικές κοινότητες οι οποίες εργάζονται σύμφωνα με τις δικές τους ιδιαίτερες ερευνητικές παραδόσεις.
Αντιθέτως, τείνουν να δρουν ως συμμορίες ανταρτών, με οπαδούς οι οποίοι ερίζουν μεταξύ τους αλλά και με τους συμμορίτες των άλλων σχολών σκέψης42 επί θεμάτων κανόνων, εννοιών, μεθόδων κ.ο.κ. Το εκάστοτε πανεπιστημιακό Τμήμα καταλαμβάνεται κατά καιρούς από συγκεκριμένες συμμορίες ανταρτών οι οποίοι, διαφοροποιούμενοι από άλλα Τμήματα, επιδιώκουν τη στρατολόγηση αποφοίτων, προπαγανδίζοντας την ανωτερότητα της ιδικής των σχολής σκέψης43. Έτσι, ο φοιτητής πρέπει να αποφασίσει, για παράδειγμα, αν επιθυμεί να εκπαιδευθεί, στην παραδοσιακή, την συμπεριφορική ή τη μετασυμπεριφορική Πολιτική Επιστήμη44, όπως π.χ. ο αντίστοιχός του στην Οικονομική Επιστήμη θα έπρεπε ενδεχομένως να αποφασίσει αν θα είναι κεϋνσιανός ή οπαδός του Μίλτον Φρίντμαν.
Συχνά, μάλιστα, οι σχολές σκέψης είναι τόσο περιορισμένες, ώστε να ταυτίζονται με συγκεκριμένα ιδρύματα ή θεωρητικούς, π.χ. οι Σχολές της Πολιτικής Επιστήμης του Ρότσεστερ ή του Μίτσιγκαν, η “στραουσιανή πολιτική φιλοσοφία” και τα τοιαύτα».45 Αυτό βεβαίως σημαίνει ότι η επιλογή ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος από πλευράς ενός σπουδαστού/υποψηφίου ερευνητού, κ.τ.λ. μοιραίως «… καθορίζει και τους μελλοντικούς επαγγελματικούς του φίλους και εχθρούς. Και θα επιλέξει τα μελλοντικά του περιοδικά, σωματεία/εταιρείες46, ακόμη και πάνελ στις ετήσιες συνεδριάσεις των σωματείων/εταιρειών για να εξασφαλίσει το ελάχιστο της επικοινωνίας με όσους βρίσκονται εκτός της ιδικής του σχολής σκέψης» [...]«Εν συνεχεία, θα επικοινωνεί ευρέως με εκείνους με τους οποίους ήδη συμφωνεί, ενώ ο ίδιος και οι συνάδελφοί του θα εξυπηρετούν και θα ενισχύουν ο ένας τον άλλον»47.
