Αμέσως μετά την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής, ο Κίσινγκερ έθεσε σε εφαρμογή τη στρατηγική του, που συνίστατο στην αποτροπή ελληνοτουρκικού πολέμου, διά της μη αντίδρασης της Ελλάδας στην τουρκική στρατιωτική επιδρομή. Αφού οι Τούρκοι καταλάμβαναν ένα μέρος της Κύπρου, θα προκαλούσε πτώση του Σαμψών, ανάληψη της προεδρίας από τον Κληρίδη και συνομιλίες.
Ο Κίσινγκερ είχε τα χαράματα της 20ής Ιουλίου τηλεφωνική συνομιλία με τον πρόεδρο Νίξον, τον οποίο ενημέρωσε για τα σχέδιά του και εξασφάλισε την έγκρισή του. Όμως, από το περιεχόμενο της συνομιλίας αυτής, προκύπτει ότι ο Κίσινγκερ είχε σχεδιάσει τη στρατηγική του εντελώς μόνος, χωρίς να γνωρίζει ο Νίξον τις λεπτομέρειες. Ο Νίξον έδειξε να είχε ως προτεραιότητά του την πίεση προς την Τουρκία, προκειμένου να μην αντιδράσει δυναμικά στο πραξικόπημα. Ο Κίσινγκερ, στη συνομιλία του με τον Νίξον, ισχυρίστηκε - ψευδώς - ότι είχε εξαντλήσει όλα τα περιθώρια για να αποτρέψει την εισβολή. Παραδέχτηκε, ωστόσο, ότι ήταν παρακλητικός παρά απειλητικός προς την Τουρκία:
- Κίσινγκερ: Χαίρετε, κύριε Πρόεδρε.
- Νίξον: Γεια σου Χένρι.
- Κίσινγκερ: Απλώς έκανα ένα έλεγχο, η γραμμή είχε νεκρωθεί. Κύριε Πρόεδρε φαίνεται πως οι Τούρκοι θα αποβιβασθούν στην Κύπρο μέσα σε μια ώρα, αν δεν το έχουν κάνει ήδη. Όπως και να έχει, μας έχουν πει ότι θα αποβιβασθούν εκεί. Και έχουν δώσει οδηγίες στα στρατεύματά τους ν' αποφύγουν να ανοίξουν πυρ αν οι Έλληνες αποφύγουν να πράξουν το ίδιο. Και γι' αυτό η εισήγησή μου είναι, εάν συμφωνείτε κύριε Πρόεδρε, η εξής. Να στείλουμε… πρώτα θα έρθουμε σε επικοινωνία με τον Τάσκα αμέσως και θα του δώσουμε το μήνυμα από τους Τούρκους σχετικά με το πυρ. Δεύτερο, θα καλέσουμε τους Έλληνες να δουν κατά πόσο αποδέχονται τη λύση του επικεφαλής της Βουλής, Κληρίδη. Δεν πρόκειται να δεχθούν τον Μακάριο χωρίς να πάνε σε πόλεμο.
- Νίξον: ναι.
- Κίσινγκερ: Και οι Τούρκοι μάς έχουν ήδη πει ότι θα αποδεχθούν οποιονδήποτε και αν αποδεχθούν τον Κληρίδη τότε στην ουσία τα έχουμε καταφέρει. Αν δεν δεχθούν τον Κληρίδη θα έχουμε πόλεμο μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων. Ετοιμάζουμε επίσης επί μέρους επιστολές σας στους Έλληνες και Τούρκους ηγέτες με τις οποίες τους καλείτε σε αυτοσυγκράτηση, αλλά το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να περάσουμε το μήνυμα στους Έλληνες. Θα στείλουμε το μήνυμα… το δικό σας μήνυμα αμέσως. Αμέσως μετά. Και μετά ίσως σε μερικές ώρες μπορούμε να σκεφτούμε το θέμα της συνάντησης του Συμβουλίου Ασφαλείας.
- Νίξον: Ωραία. Ωραία.
- Κίσινγκερ: Θα σας ενημερώσω μόλις γνωρίζουμε περισσότερα. Θα τηλεφωνήσω στον Κάλαχαν για να μπορούμε να βρισκόμαστε συντονισμένοι με τους Βρετανούς.
- Νίξον: Πρέπει. Θα δούμε. Θα μας υποστηρίξει. Γιατί οι Τούρκοι τραβάνε τόσο το σχοινί;
- Κίσινγκερ: Αντιμετωπίζουν σοβαρές εσωτερικές δυσκολίες αυτή τη στιγμή. Αυτό είναι απλά το μήνυμα που ο πρωθυπουργός της Τουρκίας έχει δώσει στον Σίσκο, ότι αντιμετωπίζουν μια δύσκολη εσωτερική κατάσταση και ο Ετζεβίτ προσπαθεί να τους γίνει αρεστός… τους εθνικιστές. Και...
- Νίξον: Ε, αν τελικά καταλήξει στους Έλληνες και στους Τούρκους εναντίον ο ένας του άλλου, εννοώ αν καταλήξει κάτι τέτοιο τότε πρέπει να πάμε στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
- Κίσινγκερ: Στο Συμβούλιο Ασφαλείας και στο ΝΑΤΟ και θα πρέπει να σταματήσουμε τις στρατιωτικές προμήθειες και στους δύο ενόσω αντιμάχονται. Δεν υπάρχει λόγος να έχουμε έναν ανοιχτό αγωγό δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ που πολεμούν ο ένας τον άλλον.
- Νίξον: Σωστά. Γι' αυτό το παίζουμε.
- Κίσινγκερ: Ας δούμε πρώτα κατά πόσον μπορούμε να καταφέρουμε… αν όντως καταφέρουμε τη λύση Κληρίδη αυτός θα είναι ο καλύτερος τρόπος να το κάνουμε.
«Ήμασταν παρακλητικοί…»
Ακολουθεί ένα λογοκριμένο απόσπασμα και η συνομιλία συνεχίζεται:
- Νίξον: Ναι.
- Κίσινγκερ: Να τηλεφωνήσουμε στον Ίνγκερσολ. Εντάξει κύριε Πρόεδρε. Λυπάμαι που...
- Νίξον: Όχι, γι' αυτό βρίσκομαι εδώ.
- Κίσινγκερ: Θα σας τηλεφωνήσω μόλις έχω περισσότερα νέα.
- Νίξον: Υποθέτω δεν υπάρχει τρόπος να μπορούσαμε να αποτρέψουμε την Τουρκία από του να το κάνει αυτό.
- Κίσινγκερ: Κύριε Πρόεδρε, είχαμε εκεί τον Σίσκο. Ο Σίσκο τους μίλησε στο Λονδίνο. Τους ξαναμίλησε. Το μόνο που υποθέτω θα μπορούσαμε να είχαμε θα ήταν να ήμασταν περισσότερο απειλητικοί που δεν ήμασταν. Ίσως ήμασταν πολύ παρακλητικοί, αλλά ειλικρινά δεν πιστεύαμε ότι θα κινούνταν τόσο γρήγορα.
- Νίξον: Αν τους απειλούσαμε τώρα υποθέτω...
- Κίσινγκερ: Τώρα είναι πολύ αργά. Τους στείλαμε ένα πολύ αυστηρό σημείωμα πριν από 8 περίπου ώρες, λέγοντάς τους ότι θα έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις.
- Νίξον: Εντάξει. Μην ανησυχείς για την αντίδραση. Τους φιλελεύθερους και όλους αυτούς.
- Κίσινγκερ: Οι φιλελεύθεροι δεν έχουν τίποτα στο οποίο να αντιδράσουν.
- Νίξον: Βρίσκονται στην πλευρά των Τούρκων, δεν είναι;
- Κίσινγκερ: Ε, είναι ενάντια στους Έλληνες.
- Νίξον: Αυτό εννοώ. Πού καταλήγεις τότε; Ποιος είναι το άλογό τους;
- Κίσινγκερ: Ε, θα είμαστε στην πλευρά των Τούρκων σπρώχνοντας για τον Κληρίδη. Αυτό δεν θα αρέσει στους Έλληνες.
- Νίξον: Εντάξει. Ας σπρώξουμε προς αυτήν την κατεύθυνση μέχρι τέλους.
- Κίσινγκερ: Μάλιστα κύριε Πρόεδρε. Ξεχωριστό θεματάκι, ένθετο στο πιο πάνω
«Μπαίνουν μέσα αύριο το πρωί»
Στη συνομιλία του με τον Νίξον, ο Κίσινγκερ ισχυρίστηκε πως είχε αιφνιδιαστεί από τις κινήσεις των Τούρκων. Παρόλα αυτά, από το απόγευμα της 19ης Ιουλίου γνώριζε πως την επόμενη το πρωί οι Τούρκοι θα έμπαιναν στην Κύπρο. Στις 9.30 το πρωί (ώρα Καλιφόρνιας, στην Κύπρο ήταν 7.30 το βράδυ) της 19ης Ιουλίου, συνομίλησε με τον συνεργάτη του Ρόμπερτ ΜακΚλόσκι για τον τρόπο που θα διαχειρίζονταν το ζήτημα της ενημέρωσης, ενόψει της εισβολής. Στην τηλεφωνική γραμμή βρισκόταν και ο Ρόμπερτ Ίνγκερσολ:
- Κίσινγκερ: Τώρα πριν να μου διαβάσεις οτιδήποτε επί τροχάδην, θα σου πω αυτό που θέλω να σου πω. Αλλά τώρα ας δούμε την ενημέρωση του Τύπου.
- ΜακΚλόσκι: Υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα σήμερα το πρωί ότι τουρκικές ναυτικές μονάδες κινούνται έξω από την Νοτιοανατολική Τουρκία για την Κύπρο.
- Κίσινγκερ: Ναι, έχω την εντύπωση ότι... φεύγουν αύριο το πρωί.
- ΜακΚλόσκι: Πιστεύω ότι το μοναδικό πράγμα που θα πρέπει να πούμε ώστε να μην προκαλέσουμε ανησυχία - είναι ότι έχουμε δει τα δημοσιεύματα, δεν έχουμε δει οποιαδήποτε ανακοίνωση.
- Κίσινγκερ: Όχι, θα πούμε - αλλά θέλουμε να κάνουμε ξεκάθαρο ότι είμαστε αντίθετοι σε οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση σε αυτό το σημείο και ελπίζουμε ότι όλα τα μέρη θα δείξουν αυτοσυγκράτηση - δεν μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε για να το επιβεβαιώσουμε, αλλά οι ΗΠΑ θέλουν να καταστήσουν απόλυτα ξεκάθαρο ότι οι διπλωματικές διαδικασίες δεν έχουν ακόμη εξαντληθεί. Και καλύτερα να το πούμε αυτό στην ενημέρωση. Τώρα πού είναι ο Σκόφκροφτ; Τι έχει που είναι πιο σημαντικό από αυτό;
- ΜακΚλόσκι: Ακόμη κάτι - ο Κλεμέντς έχει πει - τηλεφώνησε στον Μπομπ Ίνγκερσολ και Μπομπ θες να το περιγράψεις.
- Ίνγκερσολ: Εξήγησε ότι η αμφίβια δύναμη για την οποία μιλήσαμε χθες βρίσκεται περίπου 100 μίλια ή 10 ώρες, όχι 20 ώρες από την Κύπρο.
- Κίσινγκερ: Ναι, νομίζω ότι θα μπούνε μέσα αύριο το πρωί.
Μακάριος Δρουσιώτης
Πολίτης
17/07/2004
