Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΩΝΑΣΗΣ στη Σμύρνη μετά 37 χρόνια!

Του Δημήτρη Λιμπερόπουλου
Πριν προχωρήσω στην επίσκεψη του Ωνάση στη Σμύρνη, μετά 37 χρόνια, παραθέτω τι μου είχε πει σχετικά:

<<Όταν εγκατέλειπα τη φλεγόμενη Σμύρνη ένιωθα σαν τον κόμη Μοντεκρίστο...Ήθελα να βρω ένα θησαυρό αμύθητης αξίας και να επιστρέψω παντοδύναμος να εκδικηθώ αυτούς που κρέμασαν τον θείο μου, σκότωσαν τους Έλληνες, έκαψαν τα σπίτια μας... Αυτόν τον θησαυρό τον δημιούργησα μόνος μου και είδα δυνατούς της Γης, πολιτικούς, πρίγκιπες, καλλιτέχνες, να υποκλίνονται μπροστά μου, όπως και όμορφες και διάσημες γυναίκες... Έχω τη ψευδαίσθηση ότι κυβερνάω από το γραφείο μου ωκεανούς και ουρανούς, αλλά συχνά πατώντας στο χώμα, που το νιώθω πιό οικείο και δυνατό από άσφαλτο, τσιμέντο, μάρμαρο, συνειδητοποιώ ότι δεν είμαι παρά κόκκος άμμου του σύμπαντος... Το ίδιο ένιωσα κι΄όταν ξαναπάτησα το χώμα της γενέθλιας πόλης μου...>>

Καθώς η θαλαμηγός πλησιάζει στη Σμύρνη, ο Σμυρνιός νιώθει να πεταρίζει η καρδιά του. Φέρνει στο νου τους τις εικόνες της φωτιάς, της καταστροφής, του θανάτου, του ξερριζωμού αυτών που γλίτωσαν από τη Μικρασιατική λαίλαπα. Η Κάλλας καταλαβαίνει τη ταραχή του κι΄ενώ όλοι κοιμούνται στις καμπίνες, τυλιγμένη σ΄ένα σάλι, στη πρύμνη, διακρίνει στο βάθος του σκοτεινού ορίζοντα ν΄ αχνοδιαγράφονται τα φώτα της βασανισμένης πολιτείας, που πριν 37 χρόνια ήταν το ελληνικό στολίδι της Μικρασίας. Ο Ωνάσης, που της είχε ζητήσει να τον λέει Αρίστο, όσο πλησιάζουν νιώθει συγκίνηση και ταραχή, κατεβαίνει από τη καμπίνα του που βρίσκεται στο πιλοτήριο και της δείχνει μιά από τις τρείς πελώριες ψάθινες πολυθρόνες στη πρύμνη και κάθεται κι΄αυτός στη διπλανή, με το χέρι του με το ποτήρι ουίσκυ, να τρέμει... Ο ναύτης Γιωργάκης Ζαχαριάς, επιφορτισμένος να συνοδεύει την επίσημη καλεσμένη και να εκπληρώνει κάθε επιθυμία της, στέκεται παράμερα... Σε λίγο του γνέφει να συνοδέψει την κυρία Κάλλας ως τη καμπίνα της. Σηκώνονται, της φιλάει το χέρι κι΄ανεβαίνει στη γέφυρα, θέλει νά ναι εκεί όταν το σκάφος θα ρίξει άγκυρα. Ένα πλεούμενο του Λιμενικού με διαταγή του λιμενάρχη, προηγείται με προβολέα, το σκάφος σβύνει τις μηχανές, πέφτει η άγκυρα, αλλά ο Σμυρνιός ανυπομονεί να βγει στην ακτή...

Φωτογραφίες της Σμύρνης και το καμπαναριό του ιερού ναού της Αγίας Φωτεινής,που υπάρχει σε πιστή αντιγραφή-κατασκευή του Ιδρύματος Ωνάση, στην ομώνυμη εκκλησία στη Νέα Σμύρνη.

Ο Αρίστος, έχει κανονίσει να βγει στη προκυμαία με τη βενζινάκατό του, με άνωθεν διαταγή το Λιμενικό να τον προστατεύει διακριτικά. Με τη συνοδεία δυο ναυτών του, πατάει τη γενέθλια γη αργά τη νύχτα, μέσα στο σκοτάδι και στη σιωπή. Συγκινημένος περπατάει στη γη που είχε εγκαταλείψει μια χαώδη νύχτα του 1922, ενώ είχαν κρεμάσει το θείο του Αλέξανδρο και ο πατέρας του βρισκόταν στη φυλακή... Τότε μύριζε κάπνα, με τα αποκαίδια στον αέρα, άκουγε τουφεκιές και οιμογές και πατούσε στα αίματα σφαγμένων. Τώρα όλα είναι ήσυχα, όλοι κοιμούνται και το πρωί θα διαβάσουν στις εφημερίδες ότι ο πλουσιότερος Σμυρνιός του κόσμου βρίσκεται στη γενέθλια πόλη του... Άν έβγαινε το πρωί ίσως να τον παραμόνευαν οι φωτογράφοι, τώρα τον προστατεύουν διακριτικά κάποιοι χωροφυλάκοι...

Αφήνει τους δύο ναύτες του στη βενζινάκατο και προχωράει μόνος στη πόλη... Βρίσκει εύκολα, αν κι όλα έχουν αλλάξει, την περιοχή του παλιού κτιρίου το Χάνι του Βεζύρη, όπου ο πατέρας του διατηρούσε γραφείο και αποθήκες για τα εμπόρια του... Περνάει έξω από την Ευαγγελική Σχολή, όπου έμαθε γράμματα... Στέκεται στην ξεριζωμένη ελληνική γειτονιά... Αναμνήσεις συνταράσσουν τη σκέψη του... Εικόνες που δεν έχουν σβήσει στις αναμνήσεις ενός ανθρώπου που από κυνηγημένος πρόσφυγας, στέριωσε δικές του ρίζες, γιγάντιες περιουσίες στα τέσ­σερα σημεία της γης και στόλο σούπερ τάνκερ σε θάλασσες κι΄ωκεανούς! Κοντά ξημέρωμα επιστρέφει στη θαλαμηγό του εξουθενωμένος ψυχικά, αλλά και υπερήφανος που οι αρχές της πόλης τον προστατεύουν ως κόρη οφθαλμού... Ως που να μπεί στη βενζινάκατο, βλέπει σκιές ένστολων να τον παρακολουθούν διακριτικά, αλλά μόλις στρέφει το κεφάλι κατά κει, στέκονται σούζα και φέρνουν το χέρι στο γείσο του καπέλου τους... Του τό χε πει ευγενικά και ο πρωθυπουργός της χώρας: Πασά μου εφέντη Ωνάση, καλωσήρθες στη γενέθλια γη σου... Ανεβαίνει στη γέφυ­ρα... Παίρνει ένα μπουκάλι ουίσκι... Πατάει και το κουμπί στο μαγνητόφωνο με τη φωνή της Ρόζας Εσκενάζι, που κι αυτή δεν ξέρει τί ακριβώς είναι... Οβριά, Τούρκα, Ρωμιά; Τελικά όταν κάποτε του είχε τραγουδίσει το "γελεκάκι" κι΄ήπιαν τη τζούρα τους, το είχε ξεκαθαρίσει: Σμυρνιά είμαι μπρε Αρίστο, Σμυρνιά με κεφαλαία γράμματα, όπως κι΄εσύ Σμυρνιός μάτια μου! Το τραγούδι του καίει τα σωθικά: Στο΄ πα και στο ξαναλέω στο γιαλό μην κατεβείς ο γιαλός φέρνει φουρτούνα θα σε πάρει να χαθείς... και μη μου στέλνεις γράμματα, γιατί γράμματα δεν ξέρω και με πιάνουνε τα κλάματα..
Αν εκείνη τη νύχτα πήγαινε κοντά του η Τίνα κι΄ έπεφτε στην αγκαλιά του, ίσως ο γάμος τους να σωζότανε... Τον περίμενε, όμως, με μια εσάρπα τυλιγμένη, η κυρία Μενεγκίνι, που μόλις τον είδε να γυρίζει συλλογισμένος, έτρεξε κοντά του... Μείνανε κουβεντιάζοντας ώσπου να φέξει, καθώς η θαλαμη­γός αργόπλεε ως το Καρατάσι, εκεί που μένανε πριν από 37 χρό­νια οι Ωνάσηδες... Ο Αριστος ήθελε να δει τη γενέτειρα του όπως εκείνο το πικροχάραμα, που την άφηνε κυνηγημένος... Έπινε γουλιά-γουλιά και μιλούσε φιλοσοφώντας: «Μαρίτσα, δεν έχει αξία τι έγινες στη ζωή σου, αλλά τι απο­λαμβάνεις από αυτήν».
Αρχές Σεπτεμβρίου, η Τίνα Ωνάση και ο Μπατίστα Μενεγκίνι, εξαγριωμένοι με τις περιποιήσεις και τις γλυκιές ματιές του αμφιτρίωνα στη ντίβα, , έχουν εγκαταλείψει τη «Χριστίνα», που αυλακώνει και πάλι το Ιό­νιο, έχοντας πάνω της έναν εκατομμυριούχο και μια πριμαντόνα, ερωτευμένους. Δεν τηρούν τα προσχήματα κι ίσως μάλιστα προ­καλούν επίτηδες τους δημοσιογράφους, τους φωτογράφους, την κοινή γνώμη... Παίζουνε το παιχνίδι των διασημοτήτων που το απολαμβάνουν οι ίδιοι, και το παρακολουθούν και το σχολιά­ζουν, από τις εφημερίδες, οι άλλοι... Έτσι έληξε η επιχείρηση γοήτρου που είχε προσχεδιάσει ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο μεγιστάνας του πλούτου, ο κυρίαρχος ωκεανών κι΄ άρπαγας γυναικών.


παγκόσμια αποκλειστική συνέντευξη πάνω στη θαλαμηγό "Χριστίνα"1959
ΠΗΓΗ